ایران از نظر موقعیت جغرافیایی در چه ناحیه ای قرار دارد را از سایت هاب گرام دریافت کنید.
جغرافیای ایران
مختصات: ۳۲°۰۰′ شمالی ۵۳°۰۰′ شرقی / ۳۲٫۰۰۰°شمالی ۵۳٫۰۰۰°شرقی / 32.000; 53.000
جغرافیای ایران به بررسی ویژگی‌های سیاسی و طبیعی جغرافیای کشور ایران می‌پردازد و مهم‌ترین پدیده‌ها و اماکن جغرافیایی آن را نیز می‌شناساند.
مساحت ایران[ویرایش]
ارقام اعلام شده[ویرایش]
مساحت‌های اعلام شده به ترتیب زمانی:
ایران و قطب جنوب[ویرایش]
سازمان اقیانوس شناسی ایران در صدد ایجاد کلبه پژوهشی در قطب جنوب است. در اسفند ۱۳۹۱ محمدحسین باقری، رییس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران گفت که ایران به دلیل امکان دسترسی از طریق دریای مکران به قطب جنوب و حایل نبودن هیچ سرزمینی در این میان می‌تواند «بر طبق قوانین بین‌المللی در بخشی از قطب جنوب ادعای حاکمیت کند.» منطقه مورد نظر حدفاصل مختصات ۵۹٫۵۰ تا ۶۳٫۱۴ شرقی از سواحل ایران (۳٫۶۴ درجه عرض جغرافیایی) یک قطاع به طول تقریبی ۳۰۰۰ کیلومتر و عرض ۴۰۵ کیلومتر و مساحت تقریبی ۲۰۰ تا ۲۵۰ هزار کیلومتر مربع است که با قلمرو جنوبگان استرالیا هم پوشانی دارد.[۴] شرقی‌ترین نقطه ایران کوهک در استان سیستان و بلوچستان با مختصات جغرافیایی ۶۳٫۱۴ شرقی است. شرقی ترین نقطه عمان واقع در منطقه استان شرقیه جنوبی با مختصات ۵۹٫۵۰ شرقی قرار دارد.[۵][۶]
مساحت محاسبه شده ایران در سال ۲۰۱۲ میلادی[ویرایش]
محمدحسن نامی مدرس دانشگاه و دکترای جغرافیای سیاسی و رئیس وقت سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح ایران در سال ۱۳۹۱ خورشیدی مصادف با سال ۲۰۱۲ میلادی در مقاله ای با استفاده از ابراز روز علمی و مبنای دقیق محاسباتی و در نظر گرفتن آبهای سرزمینی و فراسرزمینی ایران مساحت جدید ایران را ۱٬۸۷۳٬۹۵۹ کیلومتر مربع اعلام کرد که بسیار نیز بحث‌برانگیز شد. ثبت این عدد در مراجع بین‌المللی نیازمند اقدام عملی است که تاکنون صورت نگرفته‌است. باید به این نکته توجه کرد که منطقه انحصاری اقتصادی ایران ۱۶۸٬۷۱۸ کیلومتر مربع وسعت دارد و به‌طور معمول این مساحت در ارقام مساحت کشورها در نظر گرفته نمی‌شود. علاوه بر این مرزهای رسمی در دریای کاسپین در حال حاضر به‌طور مشخص و معین معلوم نیست. تاکنون رژیم حقوقی دریای خزر به‌طور رسمی مرزها را معین نکرده‌است و سهم ۵ کشور از این دریا نه فقط برای ایران، بلکه برای چهار کشور دیگر نیز تاکنون در مساحت آنها در مراجع بین‌المللی لحاظ نشده‌است. ذکر این نکته لازم است که هنوز در برخی مناطق خطوط مرزی ایران با همسایگان دقیق نیست. برخی دیوارکشی‌های مرزی با افغانستان و پاکستان، سبب شده زمین‌های زیادی از ایران در پشت دیوار مرزی قرار بگیرد؛ ولی یک نکته مهم در این تحقیق بررسی دقیق مساحت جزایر، آبهای داخلی و آبهای سرزمینی و مرزهای آبی ایران است. طول مرزهای کشور نیز به تفکیک مرزهای خشکی، آبی و دریایی و به تفکیک کشورهای هم جوار محاسبه و در نهایت رقم ۸٬۵۷۴ کیلومتر برای طول مرزهای کشور به دست آمد که شامل ۲۰۴۵ کیلومتر مرز رودخانه‌ای، ۳۹۶۵ کیلومتر مرز خشکی و ۲۵۶۴ کیلومتر مرز دریایی می‌باشد. با این تعریف که مرز رودخانه‌ای، قسمتی از رودخانه است که مرز را در قرارداد متقابل با یکی از کشورهای همسایه در برمی‌گیردضمن این که برای اولین بار مساحت آبهای کشور نیز به تفکیک آبهای داخلی، سرزمینی و … محاسبه و در کل مساحت کشور نیز اعمال شد. در خصوص آبهای داخلی تعقر و تحدب خشکی سبب می‌شود تا خط مبدأ رسم شود و برخی از آب‌ها در مساحت سرزمینی یک کشور محاسبه بشود یا نشود. در اندازه‌گیری‌های قبلی این مناطق در مساحت ایران لحاظ نشده‌است در حالی که ایران به‌طور علمی و با توجه به تحدب و تعقر سواحل و خشکی ادعا دارد که آبهای داخلی و به تبع آن آبهای سرزمینی بیشتری دارد. همچنین تاکنون دو جزیره زرکوه و جزیره آریانا در اشغال امارات است و وسعت این دو جزیره و آبهای سرزمینی شان در این محاسبه لحاظ نشده‌است و جزیره شیطان تنها جزیره ایرانی در دریای عمان نیز درنظر گرفته نشده‌است. بر این اساس رقم محاسبه شده شامل موارد زیر است:
مساحت ایران با احتساب تمام موجودیت زمینی و دریایی به شرح زیر است:
آبهای بین‌المللی اطراف ایران:
آبهای داخلی ایران:
آبهای سرزمینی ایران:
آبهای منطقه نظارت ایران:
منطقه انحصاری اقتصادی ایران:
در این اندازه‌گیری طول دقیق مرزهای ایران نیز محاسبه شده‌است:
طول مرزهای زمینی ایران:
طول مرزهای دریایی ایران:
بنابراین کل مرزهای ایران به این شرح است:
در این اندازه‌گیری طول دقیق سواحل ایران نیز محاسبه شده‌است:
[۷][۸][۹][۱۰][۱۱][۱۲][۱۳]
آمارهای مرتبط[ویرایش]
مساحت ایران[ویرایش]
مساحت کشور، شامل مجموع مساحت خشکی کشور(شامل رودخانه‌های مرزی و از جمله سهم کشور از اروندرود)، مساحت آبهای ملی کشور، جزایر درخلیج فارس و دریای عمان(شامل آبهای داخلی و دریای سرزمینی) ، مساحت جزیره فارسی و دریای سرزمینی آن و مساحت آبهای ملی کشور در دریای خزر (شامل آبهای داخلی و دریای سرزمینی) است. هنوز خطوط مبدأ آبهای سرزمینی در دریای خزر و در نتیجه سهم کشور از خزر نیز مشخص نیست و هیچ درصدی نیز در این حوزه از سوی سازمان نقشه‌برداری کشور اعلام نشده‌است.
طول و عرض جغرافیایی در مرز خشکی کشور با کشورهای دیگر؛ باید دقیقاً روی پلیگونها مشخص باشد . بیشتر نقشه‌ها از نظر مرزی سندیت ندارند و به غیر از نقشه‌های برداری، گرافیک در برخی نقشه‌ها نیز از دقت کافی برخوردار نیست. در محاسبات مساحت باید خط تراز ۲۵- را در حد بالای خشکی کشور و نیز آبهای داخلی در نظر گرفت. خدام محمدی با بیان اینکه مساحت آبهای داخلی جنوب برابر است با مساحت پهنه ای محصور در خط تراز مد بالا در خلیج فارس و دریای عمان و خط مبدأ سرزمینی مصوب، گفت: اکثر جزایر جنوب در آبهای داخلی کشور واقع شده‌اند. شش جزیره تنب بزرگ و کوچک، فارور بزرگ و کوچک، ابوموسی و سیری در دریای سرزمینی کشور قرار دارند. تنها استثناء، جزیره فارسی است که مساحت آن و مساحت دریای سرزمینی آن باید به صورت مجزا در نظر گرفته شود. مساحت جزیره و دریای سرزمینی آن جزیره نیز باید محاسبه و اضافه شود. وی گفت: می‌توان با تشکیل یک کارگروه، داده‌ها را به روز و با دقت بالا در اختیار داشت و سپس همانند سازمان نقشه‌برداری کشور یا سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح با استفاده از داده‌های دقیق، با دقت بالا مساحت کشور را محاسبه کرد. خدام محمدی با اشاره به آبهای ملی و بین‌المللی ادامه داد: آبهای ملی جزء حاکمیت سرزمینی کشور هستند و با خشکی‌ها، جزء مساحت یک کشور به‌شمار می‌آید. با این وجود آبهای داخلی که به سمت خشکی و در جهت خط مبدأ هستند و نیز دریای سرزمینی که تا ۱۲ مایل دریایی از خط مبدأ امتداد دارند، مساحت کشور را تشکیل می‌دهند. به گفته وی، آبهای بین‌المللی شش زون دارند؛ زون مجاور یا زون نظارتی، زون انحصاری اقتصادی که کمتر یا مساوی ۲۰۰ مایل دریایی از خط مبدأ هست؛ آبهای مجمع الجزایری، فلات قاره تا انتهای فلات قاره یا ۲۰۰ مایل دریایی و همچنین زون ایمنی. تا ۵۰۰ متر در اطراف سکوهایی که فراتر از دریای سرزمینی قرار دارند، زون ایمنی وجود دارد که باید آنها را در اندازه‌گیری مساحت کشور در نظر گرفت. مدیر سابق آبنگاری و امور جزرومدی سازمان نقشه‌برداری کشور تصریح کرد: در ایران خط مبنای دریای سرزمینی در سال ۱۳۵۲ یعنی قبل از انقلاب از سوی هیئت وزیران تصویب شد که به قوت خود باقی است و مورد استفاده قرار می‌گیرد. خدام محمدی افزود: در فروردین ۱۳۷۲ مجلس شورای اسلامی مسائل حقوقی را در دریای سرزمینی همان ۱۲ مایل و مایل دریایی را هم برابر با ۱۸۵۳ متر تعیین کرد. جزایر متعلق به ایران اعم از اینکه داخل و یا خارج دریای سرزمینی باشند، طبق این قانون دارای دریای سرزمینی مخصوص به خود هستند.
خدام محمدی بیان کرد: به منظور تعیین حد خارجی آبهای سرزمینی، دورترین تأسیسات دائمی بندری که جزء لاینفک سامانه بندر را تشکیل می‌دهد، به عنوان بخش تشکیل دهنده ساحل محسوب خواهد شد. تأسیسات دور از ساحل و جزایر مصنوعی نباید به عنوان تأسیسات دائمی بندری محسوب شود. وی در خاتمه با اشاره به ماده ۸ افزود: تعیین حدود بستر و زیربستر دریای خزر به بخش‌ها باید از طریق توافق بین کشورهای با سواحل مجاور و مقابل، و در نظر گرفتن اصول و موازین حقوق بینالملل صورت گیرد. به گفته وی، ماده ۹ نیز در طرف در مجاورت آبهای سرزمینی، یک منطقه ماهیگیری به عرض ۱۰ مایل دریایی را تعیین خواهد کرد.[۲۲]
تلاش برای اندازه‌گیری مساحت دقیق[ویرایش]
با پیاده‌سازی مصوبات تقسیمات کشوری در محیط رقومی در بستر نقشه‌های پوششی ۱:۲۵۰۰۰ و همچنین استخراج جدول نام و آوانگاری از پایگاه ملی نامهای جغرافیایی، اشکالات محاسبه مساحت کشور، برطرف می‌شود.ابوالفضل بلندیان در نشست تخصصی "مساحت ایران؛ از دیروز تا امروز" به بیان اقدامات سازمان نقشه‌برداری کشور در ثبت تقسیمات کشوری و تأکید آن در مساحت ایران پرداخت. وی با اشاره به مقایسه نقشه‌ها و اختلاف در تعیین مرزها ادامه داد: سازمانهای مختلفی که نقشه تقسیمات کشوری تولید می‌کنند مثل سازمان نقشه‌برداری کشور،سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح و مرکز آمارایران؛ در تعیین حدود مرزها، از سوی این دستگاه‌ها اختلافاتی دیده می‌شود. علت آن مصوبات تقسیماتی است که تعیین مرزها را در آن بصورت دقیق انجام نداده‌اند. همچنین ابهام در نگارش نام عناصر تقسیماتی در مصوبات، عامل دیگری برای این اختلافات است.پیشینه مرزبندی در ایران گفت: اولین قانون تقسیمات کشوری در اولین دوره مجلس شورای ملی، تحت عنوان قانون تشکیل ایالات و ولایات در آذر ۱۲۸۶ شمسی تصویب شد. اما تقسیمات کشوری در ایران دارای سابقه دیرینه است و از دوران ماد و هخامنشی با تقسیم کشور به شهرها و ساتراپی‌ها تا پس از اسلام که ایالات و ولایات شکل گرفت، برای اداره بهتر کشور بکار گرفته شد.
وی ادامه داد: درسازمان نقشه‌برداری کشور تا سال ۱۳۸۰ نقشه‌های تقسیمات کشوری به روش‌های سنتی ترسیم و به هنگام می‌شد. رئیس اداره گردآوری آمار و اطلاعات سازمان نقشه‌برداری کشور تصریح کرد: مدیریت کارتوگرافی و اطلس‌های ملی سازمان نقشه‌برداری کشور، از سال ۱۳۸۰، تولید نقشه رقومی تقسیمات کشوری را با دریافت ۱۴۲ برگ نقشه پوششی با مقیاس ۱:۲۵۰۰۰ از وزارت کشور و رقومی سازی آنها آغاز کرد. پس از دو سال اولین نسخه رقومی خطی یکپارچه از نقشه تقسیمات کشوری در سیستم تصویر لامبرت ایران تهیه شد. به گفته بلندیان، سال ۱۳۸۴ لایه‌های اطلاعاتی تقسیمات کشوری شامل استان، شهرستان،بخش، دهستان و نقاط شهری وارد محیط سیستم‌های اطلاعات مکانی(GIS) شد. نتیجه مجموعه فعالیت‌های فوق ایجاد پایگاه داده مکانی تقسیمات کشوری در سازمان، و به هنگام سازی سالیانه آن با اعمال مصوبات جدید است. وی یادآوری کرد: به منظور تدقیق مرزها و نامها درلایه‌های تقسیماتی، طی سال‌های گذشته، تلاش شده تا ایرادات در سه جهت کلی رفع مشکلات مرزهای داخلی تقسیمات کشوری در لایه دهستان به عنوان عنصر اصلی، تدقیق مرزهای آبی و تدقیق مرزهای بین‌المللی تقسیمات کشوری، مرتفع شود. بلندیان؛ در تشریح اقدامات انجام شده مربوط به مرزهای داخلی نیز گفت: تدقیق مرزهای تقسیماتی با رفع ایرادات توپولوژیکی در هر لایه با لایه‌های دیگراز این اقدامات بشمار می‌رود. همچنین رفع ایرادات در نام و نوع محدوده‌ها و اطلاعات توصیفی تقسیمات کشوری، رفع ایراد مرز بین عوارض و محدوده عناصر تقسیماتی و در نهایت ایجاد ساختار شاخه درختی بین عناصر تقسیماتی انجام شده‌است. رئیس اداره گردآوری آمار و اطلاعات و پایگاه نامهای جغرافیایی سازمان نقشه‌برداری کشورادامه داد: در خصوص مرزهای آبی نیزتدقیق خط ساحل با استفاده از اطلاعات دریافتی از مدیریت هیدروگرافی، تدقیق محدوده، نام و موقعیت جزایر، همچنین تفکیک عوارض دریایی همچون خور و اراضی تحت طغیان آب در لایه‌های مجزا انجام شده‌است. به گفته بلندیان در خصوص مرزهای بین‌المللی نیز مکاتبه با سازمان‌ها و وزارتخانه‌های مرجع(وزارت امور خارجه، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، وزارت کشور)جهت دریافت اطلاعات مرزی انجام شده‌است. همچنین اصلاح مرز با موقعیت میلهای مرزی، اصلاح مرز در نقاطی فاقد میل مرزی با استفاده از نقشه‌های پوششی ۱:۲۵۰۰۰و تصاویر ماهواره ای موجود مانند گوگل و بینگ از دیگر اقدامات این حوزه است.
دبیر پایگاه نامهای جغرافیایی سازمان نقشه‌برداری کشور یادآوری کرد: تدقیق مرزهای آبی و خشکی بین‌المللی صورت گرفته، زیرساختی مطمئن جهت محاسبه مساحت خشکی‌ها مهیا کرده‌است. وی همچنین پیشنهاد داد تا برای تدقیق مساحت کشور، برداشت دقیق مختصات میله‌های مرزی، تدقیق خط الراسها و خط القعرهای مرزی با استفاده از نقشه‌های بزرگ مقیاس، تدقیق بیشتر مساحت خشکی با در نظر گرفتن خط حداقل جزر و اعمال آن به عنوان خط ساحل، انجام شود.[۲۳]
دکتر یحیی جمور در نشست تخصصی "مساحت ایران؛ از دیروز تا امروز" با اشاره سه روش مبنایی برای تعیین مساحت، اظهار کرد: یکی از این روش‌ها محاسبه مساحت در سیستم‌های تصویر و دیگری محاسبه مساحت روی بیضوی‌های مرجع است. سیستم تصویرهای مختلفی وجود دارد که هر کدام از آنها وابسته به بیضوی‌های مرجع خودشان هستند؛ به محض این که آن بیضوی مرجع تغییر کند، ابعاد، اندازه و مساحت در همان سیستم‌تصویر نیز دچار تغییر و دگرگونی می‌شود و طبیعتاً اگر روی بیضوی‌های مختلفی هم مبنایی برای اندازه‌گیری مساحت در نظر گرفته شود، به همین ترتیب آن تغییر مساحت در دسترس خواهد بود. روش سوم محاسبه مساحت روی اجزای کوچک یا سلول‌هایی است که عمدتاً در سیستم‌های تراز محلی یا همان Local Level مطرح می‌شوند. یعنی در واقع به نوعی شامل مساحت مرتبط یا خیلی نزدیک به توپوگرافی زمین؛ در این روش مورد نظر است.[۲۴]
ارقام دقیق جدید[ویرایش]
بر اساس منابع کلاسیک ایران با ۱٬۶۴۸٬۱۹۵ کیلومتر مربع وسعت (هفدهم درجهان) است. در سال ۲۰۱۱ وزیر دفاع ایران احمد وحیدی گفت که سازمان جغرافیای نیروهای مسلح با استفاده از امکانات اندازه‌گیری جدید، مساحت واقعی خاک ایران را یک میلیون و ۸۷۳ هزار و ۹۵۹ کیلومتر مربع (۱٬۸۷۳٬۹۵۹) تعیین کرده که از مساحت یک میلیون و ۶۴۸ هزار و ۱۹۵ کیلومتر مربع که در گذشته در کتاب‌ها ثبت می‌شد بیشتر است. در گذشته مساحت ایران به اشتباه یک میلیون و ۶۴۸ هزار و ۱۹۵ کیلومتر مربع گفته می‌شد. به گزارش رادیو و تلویزیون دولتی ایران، وی گفته‌است که ایران دارای مرز خشکی و آبی با ۱۵ کشور است و از لحاظ همسایگی با تعداد کشورها، بعد از روسیه و چین در رتبه سوم جهانی قرار دارد. در گذشته، تعیین و تحدید حدود میله‌ها و تأسیسات مرزی به علت دقیق نبودن تجهیزات صحیح نیست و بنا به دلایل طبیعی و انسانی از قبیل سیلاب‌ها، رانش زمین، زلزله، جنگ و غیره میله مرزی دچار جابجایی و یا تخریب می‌شد. این مسئله، اختلافات مرزی را با دیگر کشورهای همسایه به وجود می‌آورد. امروزه کارشناسان سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح مجموعه نرم‌افزاری را تهیه کرده‌اند که به کمک آن می‌توان با استفاده از تصاویر هوایی مناطق مرزی، اقدام به طراحی اَندکس پرواز کرد و سپس با شیوه جدید طراحی نقاط کنترلی و عملیات زمینی ژئودزی به روش استاتیک و پردازش نقاط کنترل اصلی و مثلث بندی هوایی، مختصات علایم مرزی را به صورت سه بعدی روی رایانه مشخص کرد. با این روش، عوامل میدانی می‌توانند به راحتی به نقاط و علایم مرزی مورد نظر با دقت سانتیمتر، دسترسی پیدا کنند.[۲۵][۲۶]
یکی از وظایف اصلی سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح حفظ و حراست، مکان‌یابی میله‌ها، تأسیسات و امکانات مرزی است، گفت: مکان‌یابی دقیق این عوامل، محدوده دقیق کشور را تعیین می‌کند. امروزه کارشناسان سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح مجموعه نرم‌افزاری را تهیه کرده‌اند که به کمک آن می‌توان با استفاده از تصاویر هوایی مناطق مرزی، اقدام به طراحی اَندکس پرواز کرد و سپس با شیوه جدید طراحی نقاط کنترلی و عملیات زمینی ژئودزی به روش استاتیک و پردازش نقاط کنترل اصلی و مثلث بندی هوایی، مختصات علایم مرزی را به صورت سه بعدی روی رایانه مشخص کرد. از ویژگی‌های این مجموعه نرم‌افزاری را به روزرسانی و اصلاح مختصات و علایم مرزی و جانمایی محل اصلی علایم، سرعت عمل در اجرا و رفع نواقص فنی موجود در اسناد و مدارک پروتکل‌های مرزی برشمرد. سردار وحیدی همکاری دو جانبه کشورهای همسایه در زمینه‌های کارشناسی فنی و سطوح عالی بدون مباحث اختلافی و روش دقیق و ابتکاری و ایجاد اعتماد در کشورهای همسایه را از دیگر ویژگی‌های مجموعه نرم‌افزاری تحدید حدود مرز دانست.[۲۷][۲۸]
پیشینه مساحی ایران[ویرایش]
امیر سرتیپ محمدحسن نامی در نشست تخصصی "مساحت ایران؛ از دیروز تا امروز" اظهار کرد: «درجهان ۲۲۷ کشور وجود دارد که ۱۹۳ کشور عضو سازمان ملل هستند که سودان جنوبی آخرین کشور ایجاد شده‌است. اکنون ۱۴۹ کشور به آبهای آزاد دسترسی دارند». او افزود امکان ارتقا به رتبه سیزدهمین کشور پهناور دنیا با ثبت ابعاد مساحتی جدید کشور وزیر اسبق ارتباطات و فناوری اطلاعات و عضو انجمن ژئوپلتیک ایران گفت: «ثبت ابعاد مساحتی جدید در دپارتمان سازمان ملل می‌تواند رتبه کشور را از رده هفدهم به سیزدهم یا چهاردهم ارتقا دهد. آموزش عالی و آموزش و پرورش موظفند تا مساحت صحیح را در کتابهای درسی لحاظ کنند. وزارت کشور نیز باید ابعاد مساحتی صحیح را در تقسیم‌بندی جغرافیایی و تقسمات کشوری در نظر بگیرد».
این عضو انجمن ژئوپلتیک ایران افزود: «سال ۱۶۴۸ همزمان با عهدنامه اسپانیا مرز به خط مرز تبدیل شد. تعریف مشخصی برای مرز وجود نداشت. درحالی که دپارتمانی در سازمان ملل در سال ۲۰۱۰ تعریف مشخصی از آن داد و تعریف خط مرز را مشخص کرد. در این تعریف مرز یک خط نیست بلکه یک سطح عمود است». امیر سرتیپ محمدحسن نامی تصریح کرد: «در عهدنامه ۳۷ که از سوی کشورهای مختلف به عنوان قراردادها و یا توافقنامه‌های بین‌المللی در مورد فضای بالای جو امضا شد، خط کارمن (خطی فرضی در آسمان تا ارتفاع ۱۰۰ کیلومتری) از سوی همه کشورها پذیرفته شد». وی تصریح کرد: «خط به اصطلاح مرز هوایی کشور در دریاها بر خط دریایی سرزمینی منطبق و مناطق خشکی صرفاً بر مرز زمینی کشور منطبق است، محدودهای از آبهای خلیج فارس که پیشرفته‌ترین هواپیمای آمریکایی چندی پیش توسط سامانه سوم خرداد در آن منهدم شد، برابر همه کنوانسیون‌های حقوق بینالملل یعنی هم کنواسیون ۱۹۳۰،کنوانسیون حقوق دریایی ۱۹۵۸ و همچنین کنوانسیون ۱۹۸۲ است. البته براساس کنوانسیون حقوق بینالملل ۱۹۵۸ می‌گوییم این هواپیما ۲/۴ کیلومتر وارد فضای هوایی ایران شده‌است. کنوانسیون ۱۹۵۸ قبل از انقلاب انجام شد و نمایندگانی از ایران در این کنوانسیون قبل از انقلاب حضور داشتند و مصوباتش نیز به امضای مجلس رسیده‌است».
نامی ادامه داد: «قانون دریایی مصوب ۱۹ اردیبهشت ۱۳۷۱ بر کنوانسیون ۱۹۵۰ منطبق است و تنگه هرمز به عنوان عبور ترانزیت مجاز دانسته شد و آبهای جزایر تغییراتی را از ۱۲ ماه به ۶ ماه داشتند. به همین جهت نمایندگان جمهوری اسلامی ایران که در این کنوانسیون حضور داشتند نه تنها مصوبات را امضا نکردند بلکه این مصوبات از سوی مجلس نیز تأیید نشد». وی ادامه داد: «زمانی که هند به‌عنوان مرکز بریتانیای کبیر بود و کمپانی هند شرقی در آنجا حضور حاکمیتی داشت؛ از سوی چند کشور خائن چالشهایی بین روسیه، ایران و هند ایجاد شد و تیم ۲۴ نفره‌ای از متخصصین به سرپرستی سرلشکر رامسوس به ایران اعزام شدند. از سوی این گروه پس از پیمایش و تهیه نقشه‌ها، مساحت ایران اعلام شد».
رئیس اسبق سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح ادامه داد: «نقشه‌های ۱:۵۰۰۰۰ که اولین بار در زمان سرتیپ رزم آرا توسط هواپیما ۳۳۰ آمریکاییها تهیه شده بود تا کنون حدود ۱۲ بار به روزرسانی شده‌است. نقشه‌های ابتدایی ۲۵۲۶ برگ بود که با توجه به آن نقشه‌ها مساحتی که اعلام شد ۱۶۴۸۱۹۵ کیلومتر بود. البته آن زمان تجهیزات لازم برای اندازه‌گیری مساحت کشور کامل و دقیق نبود. همچنین بعضی از مرزها نیز بلاتکلیف بودند و مساحت جزایر نیز در نظر گرفته نشدند. این در حالی بود که فقط مساحت جزایر ایران ۱۸۸۴ کیلومتر بود که ۱۴۹۱ کیلومتر آن مربوط به جزیره قشم بود».
این متخصص علوم جغرافیایی ایران گفت: «جزیره قشم ۷/۲ برابر بحرین و ۹/۳ برابر سنگاپور است اما وسعت آبهای داخلی، آبهای سرزمینی، آبهای منطقه نظارت، دریای مجاور و باقیمانده انحصاری اقتصادی لحاظ نشده بود. درحالی که مشاهده شده‌است که از حدود ۹۰ کشور که مساحت‌هایشان را محاسبه کرده‌اند، تنها ۶۷ کشور پهنه‌های آبی را ضمیمه وسعت کرده‌اند». وی ادامه داد: «تیم متخصص ۲۴ نفره سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح پس از ۶ ماه فعالیت دقیق در بررسی اندازه مساحت کشور، بدون در نظر گرفتن وسعت آبهای داخلی، مساحتی را به‌دست آوردند که بین عدد مرزی را اندازه‌گیری کردند».
وی افزود: «آبهای پشت خط مبدأ به‌عنوان آبهای داخلی هستند. خط مبدأ جمهوری اسلامی ایران از زبانه فاو با پیوستن ۲۹ نقطه در بندر گواتر شروع می‌شود. این مساحت سال ۱۳۴۶ به سازمان ملل نیز اعلام شد و سپس سازمان ملل به کشورهایی که ازاین خط مبدأ تأثیر می‌پذیرند ۵ سال فرصت داد تا در صورتی که معترض هستند اعلام کنند که هیچ اعتراضی از سوی هیچ کشوری اعلام نشد و بدین ترتیب سال ۱۳۵۱ خط مرزی ایران تصویب شد. خط مبدأ ایران در جزیره خارک است که از این خط مبدأ ۱۲ مایل به داخل به‌عنوان دریای سرزمینی و از خط دریای سرزمینی ۱۲ مایل وارد منطقه نظارت یا دریای مجاور و از خط مبدأ حدود ۲۰۰ مایل به‌عنوان دریای انحصاری خلیج فارس است». نامی بیان داشت: «زمانی که خلیج فارس و خط مبدأ به انضمام آبهای سرزمینی این جزایر در نقشه دیده می‌شود، ایران خیلی به امارات نزدیک خواهد بود. این امر به‌دلیل تأثیر از جزایر ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک می‌باشد که مرزهای کشور را به منطقه میانی نزدیک می‌کند».
وزیر اسبق ارتباطات و فناوری اطلاعات تأکید کرد: «وسعت مرزهای ایران ۸۵۷۴ کیلومتر است که شامل ۲۰۴۵ کیلومتر مرز رودخانه‌ای، ۳۹۶۵ کیلومتر مرز خشکی و ۲۵۶۴ کیلومتر مرز دریایی می‌باشد. با این تعریف که مرز رودخانه‌ای، قسمتی از رودخانه است که مرز را در قرارداد متقابل با یکی از کشورهای همسایه در برمی‌گیرد». وی با ذکر مثالی تشریح کرد: «رودخانه سیروان رودخانه طولانی است و از حوزه آبریز ۶۲۰ کیلومترطول دارد ولی ۴۰ کیلومتر از این رودخانه قسمتی از مرز کشور را در قرارداد ۱۹۷۵ الجزایر تشکیل می‌دهد و یا اروند ۸/۰ کیلومتر مرز ایران را با عراق تشکیل می‌دهد. هریرود نیز در قسمتی از ارتفاعات بدخشان در افغانستان و قسمتی از ارتفاعات بدخشان تاجیکستان سرچشمه می‌گیرد که وارد مرزهای کشور با افغانستان می‌شود و ۱۳۲ کیلومتر مرز ایران را با افغانستان و ۱۰۴ کیلومتر با ترکمنستان را در بر می‌گیرد».[۲۹]
ادعای مجید همراه[ویرایش]
مجید همراه در نشست تخصصی "مساحت ایران؛ از دیروز تا امروز" اظهار کرد: اندازه مساحت از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در طرح‌های عمرانی چه در سطح کشور و چه در سطح واحدهای کوچکتر مثل شهرستان، بخش و امثال این‌ها به عدد اندازه مساحت نیاز می‌باشد.
وی ادامه داد: در تقسیمات کشوری بسیاری از استان‌ها مشکل بودجه دارند که گاهی اوقات معیار این بودجه علاوه بر جمعیت، مساحت آن استان‌ها است. در موضوعاتی از قبیل تراکم جمعیت، تراکم نسبی، تراکم ساختمانی، تراکم آبادی و ... از عدد مساحت استفاده می‌شود. در مسئله‌ی بسیار مهم مالکیت که ممکن است با جابه‌جا شدن زمین به میزان حتی یک متر نزاع صورت بگیرد، عوارض و مالیات و امثال آن نیز اهمیت موضوع مساحت بسیار محسوس است.
از چند دهه گذشته تاکنون ارقام و اعداد مختلفی در مورد مساحت کشور مشاهده می‌شود که این اعداد در کتب مختلف با اختلاف‌های بسیاری ملاحظه می‌شود و این پرسش مطرح می‌شود که کدام یک از این اعداد قابل پذیرش است؟ البته تغییر این اعداد و کم و زیاد شدن آنها مهم نیست اما این که کشور با کدامیک از این اعداد بیشتر مطابقت دارد و با چه دقت و چه معیاری محاسبه انجام شده‌است موضوع مهمی است. همچنین اینکه اگر قلمرو آبی با مساحت خشکی در نظر گرفته شود؛ اندازه قلمرو آبی و خشکی چقدر است نیز، دارای اهمیت خواهد بود.
به گفته وی، سازمان جغرافیایی چند سال پیش محاسباتی انجام داده‌است که تا حدودی با اعداد درج شده در کتاب شناسنامه جغرافیای طبیعی ایران (نوشته مهندس عباس جعفری) اختلاف دارد. این اندازه‌هایی که آقای مهندس جعفری در این کتاب ارائه شده‌است، در آن زمان یعنی سال ۱۳۶۳ شاید منحصر به فردترین آمار بوده‌است. برای استخراج اندازه‌های قید شده در این کتاب برای اولین بار از نقشه‌های ۱:۲۵۰۰۰۰ و ۱:۵۰۰۰۰ استفاده شده‌است. چندین سال بعد هم سازمان جغرافیایی با تکرار این اندازه‌گیری‌ها، اعداد جدیدی ارائه کرد.
روش کار به این ترتیب بوده‌است که کل نقشه‌های ایران ۱۳۴ برگ بوده‌است که از میان آنها ۷۶ برگ پوشش کامل ایران و ۵۸ برگ بقیه مرزهای کشور بود که البته اندکی نقص داشت؛ یعنی نصف یا مقداری از آن، خاک کشور همسایه و مابقی آن خاک کشورایران می‌باشد.
دکتر همراه درباره روش انجام این کار گفت: طول و عرض جغرافیایی هر کدام از این نقشه‌ها یک و نیم در یک بوده‌است که آن را بر روی بیضوی بین‌المللی قرار داده و محاسبات لازم با فرمول‌های خاص این روش را برای نبوده‌است. نویسنده در کتاب شناسنامه جغرافیای طبیعی ایران اظهار کرده‌است؛ مناطق کمی با نقص توأم بوده‌است ولی در مجموع این اندازه‌گیری‌ها با دقت بالایی انجام شده‌است پس می‌توان به پلانیمتر اعتماد کرد و آن را دقیق برشمرد. مساحت به دست آمده برای تک تک شیت‌ها در جدولی ذکر و اعداد مربوط به آنها نیز قید شده‌است. بعد از انجام محاسبات بر روی بیضوی، برای ایران ارتفاع حدود۱۰۰۰ متر در نظر گرفته شده‌است، بیضوی را بر روی سطحی برده‌اند که هزار متر را بر روی آن در نظر گرفته اندف. از طرفی شعاع زمین هم ۶۴۰۰ کیلومتر در نظر گرفته‌اند و در نتیجه با جمع زدن تمام این‌ها، عدد یک میلیون و ششصد و بیست‌و سه هزار و هفتصد و هفتاد و نه کیلومتر مربع را عنوان کرده‌اند. با توجه به اعداد مختلفی که در کتاب‌ها دیده می‌شود، به نظر می‌رسد که با توجه به روش محاسباتی، این عدد به دست آمده در سال ۶۳ دقیق تر باشد. از سوی دیگر در هیچ کتابی، روش محاسباتی قید نشده‌است و حتی در هیچ‌یک از کتاب‌هایی که فارغ التحصیلان مدرسه دارالفنون و مهندس بغایری به چاپ رسانده‌اند، روش محاسبه برای مساحت ذکر نشده‌است. از نظر علمی هم اگر روش، فرمول و عدد ذکر شده باشد، قابل اعتماد است.
دکتر همراه در تشریح اقدام دیگری که در سازمان جغرافیایی صورت گرفته‌است گفت: روش کار به این صورت بوده‌است که ابتدا طول مرزها را محاسبه کرده‌اند، میله‌های مرزی که وجود داشته‌است با پروتکل‌هایی که وجود داشته‌است توسط عکس و بیضوی‌ها در محیط Map Info وارد شده و آنجا رقومی کرده‌اند. مرزهای مختلف چه مرز آبی و چه مرز خشکی از جمله مرزهای ترکیه، عراق، افغانستان، پاکستان و تمام کشورهای هم مرز را محاسبه کرده‌اند و در جداول خیلی مفصلی که در مقاله هم آمده‌است، وارد کرده‌اند و طول کل مرزهای خشکی هم ارائه و پیرامون یا محیط ایران هم در نظر گرفته شده‌است و سپس به محاسبه مساحت کشور پرداخته‌اند. با توجه به اینکه در محیط Map Info دیتابیسی تشکیل داده و مرزها را به هم متصل کرده‌اند و محدوده بسته‌ای ایجاد شد که به کمک نرم‌افزار Arcinfo مساحت را پیدا کرده‌اند و در نتیجه مساحت خشکی و جزایر کشور یک میلیون و ششصد و سی و چهار هزار کیلومتر مربع اعلام شده‌است که قابل استناد است و دلایل علمی نیز برای آن وجود دارد . اما نتیجه ای که می‌توان گرفت این است که هنوز هم در این رابطه می‌توان به بحث و تحقیقات بیشتری پرداخت.
این استاد دانشگاه همچنین اشاره کرد: یکی از مسائل بسیار مهم، میله‌های مرزی است که در مرز و مساحت اهمیت دارد. این که تا چه اندازه این پروتکل‌ها دقت دارند و این که آیا یک طرفه هستند یا دوطرفه نیز مهم است.
دکتر همراه در پایان پیشنهاد داد که مختصات نقاط مرزی با دقت بالا به صورت دوطرفه و یا حتی اگر همسایگان ایران آمادگی ندارند به‌صورت یک طرفه تعیین شود. حتی دیگر لازم نیست که این امر با نقشه ای همراه باشد. چرا که امروزه نقشه فقط یک فرم گرافیکی می‌باشد که در سیستم کامپیوتر به‌صورت پنهان است. بر این اساس لازم نیست مختصات بر روی نقشه پیاده شود گرچه پیاده سازی مختصات بر روی نقشه فقط به این دلیل است که یک سند و مدرک گرافیکی دراختیار باشد. با داشتن مختصات در محیط‌های مختلف می‌توان مساحت را به دست‌آورد و البته مسائل مربوط به بیضوی و خطاها هم باید در نظر گرفته شود. با تشکیل یک تیم از متخصصان سازمان نقشه برداری کشور و سازمان جغرافیایی می‌توان میله‌های مرزی را ساماندهی داد و مختصات آنها را تعیین و در نهایت مساحت را اندازه‌گیری کرد.[۳۰]
مشخص نبودن دقیق مرزهای آبی[ویرایش]
زهرا پیشگاهی‌فرد استاد دانشگاه و سیاستمدار ایرانی، در نشست تخصصی"مساحت ایران؛ از دیروز تا امروز" در مردادماه ۱۳۹۸ به دو بعد حقوقی و تکنیکی مساحت ایران پرداخت. او بیان کرد که تا زمانی که میان ایران با عراق، کویت و امارات و نیز منطقه بی‌طرف سابق میان عربستان و کویت و مرز میان ما و کشورهای مذکور معین نشود و همین‌طور وضعیت مرزی در دریای خزر مشخص نباشد هیچ عددی به نام مساحت ایران نباید مورد اعتنا قرار گیرد. وی چالش اساسی در مساحت کشور را معین نبودن همه حدود و ثغور ایران دانست و گفت: ایران یک کشور ساحلی است و طبق آخرین کنوانسیون حقوق دریاها، دو نوع حق برای دولت‌های ساحلی قائل شده‌است. بر اساس قلمرو بندی سومین کنوانسیون حقوق دریا، هر دولت ساحلی ۵ قلمرو آب داخلی، دریای سرزمینی، منطقه نظارت، منطقه انحصاری-اقتصادی و فلات قاره است. پیشگاهی فرد خاطرنشان کرد: در دریاهای بسته و نیمه بسته مثل خلیج فارس حدود منطقه انحصاری، اقتصادی و فلات قاره طبیعتاً از طریق توافق دو کشور مقابل یا مجاور معین می‌شود. از سوی دیگر در همه قلمروهای دریایی دولت‌های ساحلی که در کنار اقیانوس‌ها قرار دارند، تا منتهی‌الیه فلات قاره حق مالکیت دارند. به جز فلات قاره که قواعدی برای مالکیت مصوب شده در قلمروهای دولت‌های ساحلی می‌توانند از منابع داخل آب، کف و زیر کف به صورت صد در صد استفاده کنند یعنی مالک آن هستند. دریاهای بسته و نیمه بسته محدود به مرزهای میان کشورهای مجاور و متقابل می‌شوند؛ گفت: ایران با چند کشور در خلیج فارس هنوز تعیین حدود نکرده‌است. دریای خزر نیز همچنان مورد بحث است. به اندازه مساحت ایران در سال ۸۹-۸۸ اشاره کرد که در کتب درسی به کار می‌رفت و گفت: آن عدد تناسبی با آنچه که در کنوانسیون سوم حقوق دریاها مطرح شده، نداشت. این اندازه‌گیری را که بر اساس ماده یک قانون دریا است، با یک ایراد جدی توأم است: طبق ماده اول قانون دریا مبنی بر حاکمیت دولت بر خشکی و همه آبهای سرزمینی، حاکمیت تام برای آبهای سرزمین قائل نیستند و این محاسبات بر این مبنا صورت گرفت. بر اساس ماده سوم کنوانسیون حقوق دریاها، مساحت ایران مجدداً اندازه‌گیری شد که نتیجه آن عدد دیگری بود. همه این نقشه‌ها تهیه و مورد بررسی قرار گرفت ولی غیرقابل پذیرش بود. "مالکیت و حاکمیت " نیز موضوعاتی بودند که در این نشست از سوی پیشگاهی فرد مطرح شد. البته وی با تأکید بر حاکمیت گفت: مساحت خشکی بعلاوه دریا، تا جایی که حد منطقه انحصاری و اقتصادی ایران است مساحت ایران به‌شمار می‌رود؛ که این مساحت شامل بخشی از خشکی و بخشی دیگر آبهای سرزمین است؛ این به معنی مالکیت می‌باشد. پیشگاهی فرد با تأکید بر بحث حاکمیت، گفت: با توجه به قانون دریا، تا منتهی‌الیه دریای سرزمینی حاکمیت مطلق دولت ایران است. لیکن بخشی از حاکمیت ایران طبق قانون بین‌المللی دریاها از سوی ایران مانند سایر کشورها ترفیض شده‌است. وی افزود: از نظر من باید کلمه "مطلق" در اینجا کنار حاکمیت و تحت عنوان " حاکمیت مطلق " آورده شود. آبهای متعلق به ایران تا آنجا که مرزها تعیین شده ، مساحت کشور ایران محسوب می‌شود. این مدرس دانشگاه در بخشی دیگر از سخنان خود به کنفرانسی در زمان دولت‌های قبلی با موضوع مساحت اشاره کرد که در آن به موضوع مالکیت و حاکمیت پرداخته شد. وی خاطر نشان کرد که نمی‌توان برای مساحت ایران عدد تعیین کرد. اما در زمان دولت‌های قبلی، مساحتی تعیین و اعلام شد و مورد استقبال هیئت دولت نیز قرار گرفت. گرچه عدد اعلام شده در کمیته برنامه‌ریزی جغرافیایی مود انتقاد شدید جغرافیدانان قرار گرفت. پیشگاهی فرد با بیان اینکه بهتر است به دلیل مسائل سیاسی به بحث دریای خزر پرداخته نشود، به مقررات کنوانسیون ملل متحد در مورد حقوق دریاها پرداخت و گفت: این کنوانسیون مناطقی همچون آبهای سرزمینی (۱۲ مایل دریایی یا ۲۲ کیلومتر از ساحل)، منطقه مجاور دریای سرزمینی (۱۲ مایل دریایی یا ۲۲ کیلومتر بعد از آبهای سرزمینی)، منطقه انحصاری اقتصادی (۲۰۰ مایل دریایی یا ۳۶۰ کیلومتر از ساحل) و فلات قاره را تعریف کرده و مقررات حاکم بر آن از جمله حقوق و تکالیف دولت‌ها در آنها را بیان می‌کند. تعریف تنگه‌های بین‌المللی و صلاحیت دولت‌های ساحلی در تنگه‌های بین‌المللی و به رسمیت شناختن اصل آزادی دریاها از دیگر مقررات این کنوانسیون است. وی خاطر نشان کرد: برخی مقررات این کنوانسیون صرفاً بیان مجدد مواد کنوانسیون‌های ژنو هستند و در واقع قواعد تثبیت شده حقوق بینالملل عرفی را به تصویر می‌کشند. برخی دیگر به ویژه مواد مربوط به منطقه انحصاری اقتصادی بازتاب رویه دولت‌هاست که قبل از تکمیل کنوانسیون به حقوق بینالملل عرفی تبدیل شده بود و برخی دیگر دولت‌ها از حقوق تثبیت شده گذشته کشورهاست که حاکی از روند رو به پیشرفت حقوق بینالملل است. با توجه به این مقررات باید ببینم در آینده موضوع دریای خزر به چه نحوی بررسی خواهد شد.[۳۱]
مسعود شفیعی رئیس سازمان نقشه‌برداری کشور در مردادماه ۱۳۹۸ در نشست تخصصی "مساحت ایران; از دیروز تا امروز"، ماحصل این نشست را دستیابی به درک علمی بهتر از مبانی تعیین مساحت کشور دانست و مولفه‌های فنی و حقوقی را در اندازه‌گیری مساحت ایران، مهم عنوان کرد. نقشه‌های قدیمی و عموماً کوچک مقیاس را در تعیین مساحت فاقد دقت لازم دانست و بهرهگیری از امکانات روز دنیا، مختصات آنی و نقشه‌های دقیق‌تر را راه حل مناسبی برای تعیین دقیق مساحت کشور دانست. وی افزود: وجود یک سیستم یکپارچه تعیین موقعیت ملی، برای شناسایی مرزها و نقاط مشترک با همسایگان می‌تواند نقش مهمی در این زمینه داشته باشد. رئیس سازمان نقشه‌برداری کشور به پهنه آبی کشور اشاره کرد که خط مبدأ آن در آبهای شمال کشور مشخص نشده‌است و افزود: مبارزه با دریاخواری مستلزم در اختیار داشتن اطلاعات دقیق خطوط ساحلی است که باید در دسترس متولیان امر باشد. وی اظهار کرد: تولید داده‌های مکانی به روز و دقیق مبتنی بر پایه‌های فنی و قوانین حقوقی است. بر همین اساس در حوزه مساحت کشور، زمینه همکاری‌های مشترک سازمان نقشه‌برداری کشور با چند دستگاه از جمله سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، وزارت امور خارجه، وزارت کشور و سازمان ثبت اسناد و املاک کشور وجود دارد تا در موضوعاتی مثل مساحت به فهم مشترک برسیم.[۳۲]
آبهای ایران[ویرایش]
حاکمیت آبهای ایران، حاکمیت مطلق است. استاد دانشگاه تهران نیز در این نشست گفت: با توجه به حقوق دریاها و کنوانسیون پهنه آبی، تعیین مساحت همواره مورد توجه جغرافیدانان و متخصصان این حوزه بوده‌است. دکتر زهرا پیشگاهی‌فرد افزود: حاکمیت ایران در آبهای سرزمینی‌اش، نقش مهمی در محاسبات مساحت ایران ایفا می‌کند و این موضوع بر حاکمیت مطلق ایران بر دریاهایش می‌افزاید. وی ادامه داد: در اندازه‌گیری مساحت خشکی، با در نظر گرفتن مطالعه انحصاری و اقتصادی پهنه خاکی کشور، حاکمیت قانونی دریاهای ایران مورد توجه قرار می‌گیرد. این استاد دانشگاه بیان داشت: باید به صورت یک‌طرفه یا مشترک، مرزها و مساحت و مختصات ایران مشخص شود و نقشه تنها یک سند گرافیکی است. چالش امروز نه در مساحت بلکه در تعیین مرزهاست. معاون فنی سازمان نقشه‌برداری گفت: چالش امروز در مرزها و تعیین مرزهاست نه تعیین مساحت، زیرا نقشه‌ها به صورت دیجیتال و رقومی مساحت را مشخص می‌کنند اما مرزها به صورت مختصات هستند.[۳۳]
دکتر علی سلطانپور در نشست تخصصی" مساحت ایران؛ از دیروز تا امروز" اظهار کرد: در برخی نقاط بنا به دلایل طبیعی و انسانی، خطوط ساحلی دستخوش تغییرات می‌شوند و در بعضی مناطق دیگر به دلیل نزدیک بودن به ساحل امکان بردازش تراز صفر وجود ندارد. وی افزود: با این حال استخراج خطوط مبنایی بر اساس پایینترین خط جزر انجام می‌شود و امکان برداشت مجدد از مناطق مذکوربا استفاده از تکنیک‌های فضایی نیزفراهم است. دکتر سلطانپور خاطر نشان کرد: در محاسبه مساحت، مشکلی نداریم؛ چه در سیستم تصویر و چه بیضوی. باید در حوزه مرزها بیشتر تمرکز داشته باشیم. دکتر سلطانپور برخی فعالیت‌های سازمان نقشه‌برداری کشور را در حوزه هیدروگرافی معرفی کرد و افزود: خطوط مبنایی در دریا بر اساس پایینترین میزان جزر است که باید هیدروگرافی و جزرومد سنجی شود. پس از این باید تعیین چارت دیتوم انجام شود و در نهایت چارت دریایی تهیه شود. پس از این می‌توان پایینترین خط صفر که خط پایینترین جزر است را استخراج کرد، که بخشی از آن را سازمان نقشه‌برداری کشور و بخش دیگر را سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح انجام می‌دهند. البته باید در خشکی‌ها که پایینترین نقطه از نظر میزان جزر است نیز باید در نظر گرفته شود. مدیر آبنگاری و امور جذر و مدی سازمان نقشه‌برداری کشور ضمن تأکید بر لزوم به رسانی خط صفر در نقشه‌ها، یادآوری کرد: در سال‌های اخیر پیگیری‌های مستمری از سوی سازمان نقشه‌برداری کشور در این حوزه شده‌است. گرچه سازمان به اطلاعات ایستگاه فضایی اتکا داشته تا بتواند با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای، به روز رسانی خط صفر آسان‌تر و دقیق‌تر صورت بگیرد. ناگفته نماند تصاویر ماهواره‌ای در حوزه‌های دیگر نقشه‌برداری نیز بسیار کاربرد دارد ضمن اینکه کیفیت این تصاویر روز به روز در حال ارتقا است.[۳۴]
تعیین مساحت دقیق کشور حقوق دریایی را محقق می‌کند. مسعود شفیعی رئیس سازمان نقشه‌برداری گفت: اهمیت سیاست‌های حقوقی دریاها، پهنه‌های آبی کشور و حساسیت‌های موجود، تعیین مساحت دقیق کشور را حائز اهمیت می‌کند تا حقوق دریایی به صورت علمی و فنی محقق شود.[۳۵]
ابعاد حقوقی[ویرایش]
ارتباط مستقیم تعیین مساحت کشور با نقاط مرزی، روش محاسبه و اندازه‌گیری، حاکمیت آبهای ایران، چالش در مرزها و تعیین مرزها، خطوط مبدأ آبهای سرزمینی در خزر، برداشت دقیق مختصات میله‌های مرزی برای تدقیق مساحت کشور، سندهای اراضی ، پایش مرزهای ایران برای رفع ابهام همسایگان، به روز رسانی خطوط ساحلی چارت‌های ساحلی با استفاده از تصاویر ماهواره ای و شناسایی دقیق مرزها مهم‌ترین چالش‌ها و ابعاد حقوقی در تعیین مساحت ایران است.[۳۶]
دریای خزر[ویرایش]
الزام تعیین خطوط مبدأ آبهای سرزمینی در خزر است. مسعود شفیعی رئیس سازمان نقشه‌برداری کشور