مهم ترین طرفداران خانقاه شیخ صفی چه کسانی بودند را از سایت هاب گرام دریافت کنید.
مطالب کلاس سال نهم
سوالات متن فصل پنجم - درس9
-1اوضاع سیاسی ایران هنگام تأسیس حکومت صفوی چگونه بود؟
هنگام به قدرت رسیدن صفویان، کشور ما حکومت واحد و
قدرتمندی نداشت و دچار تفرقه و تجزیه شده بود – حاکمان بخش های مختلف ایران با هم درگیر جنگ بودند – امنیت و آرامش شهرها وروستاها از بین رفته بود .
-2همزمان با حکومت صفویان کدام حکومت های همسایه در فکر گسترش قلمرو خود بودند ؟
امپراتوری عثمانی که با حمله هایپیاپی به سرزمین های همجوار ، بر قلمرو خود می افزود . سلطان عثمانی خود را خلیفه ی مسلمانان می دانست و به ایران نیز طمع داشت . در
شمال شرق ایران)ماوراالنهر(، اُزبک ها قدرت گرفته بودند و به مرزهای ایران می تاختند .
-3شیخ صفی که بود ؟
شیخ صفی از صوفیان معروف زمان خود بودکه پیروان و و هواداران زیادی داشت و خانقاهش در اردبیل مورد توجه
مردم و حاکمان محلی بود .
-4مهم ترین طرفداران خانقاه شیخ صفی چه کسانی بودند؟ مهم ترین طرفداران خانقاه شیخ صفی ایل های ترک بودند که به
قزلباش شهرت داشتند .
-5شاه اسماعیل صفوی چگونه خود را شاه ایران خواند ؟ اسماعیل صفوی به کمک نیروی نظامی قزلباش ها ، نخست شروانشاهان وآق قویونلوها را شکست داد و پس از تسلط یافتن بر تبریز ، خود را شاه ایران خواند .
-6اقدامات شاه اسماعیل صفوی را بنویسید؟
-1رسمی کردن مذهب شیعه -2ازمیان برداشتن حاکمان مناطق مختلف -3شکست اُزبکها در خراسان -4مسلط شدن بر سراسر ایران .
-7چگونه قلمرو حکومت صفوی به حدود قلمرو دوره ساسانیان رسید ؟
در نتیجه موفقیت های سیاسی و نظامی شاه اسماعیل ،
حکومت کشور ما یکپارچه و نیرومند شد به طوری که قلمرو آن به حدود قلمرو دور ساسانیان رسید.
-8چرا سلطان عثمانی در زمان شاه اسماعیل به ایران حمله کرد ؟ چون از شکل گیری سلسله قدرتمند و شیعه مذهب صفویهناخشنود بود .
-9جنگ چالدران را توضیح دهید وعلت شکست ایران دراین جنگ چه بود؟
در جنگی که میان سپاهیان دو کشور ایران و عثمانی در
چالدران )نزدیکی شهر خوی امروزی( رخ داد ، شاه اس ماعیل و سربازانش شجاعت زیادی نشان دادند اما سپاه عثمانی به کمک سلاح هایآتشین مانند توپ و تفنگ که سپاه ایران از آنها بی بهره بود پیروز شد .
-10پس از شاه اسماعیل چه کسی به حکومت رسید ؟ و چه کرد ؟
پسرش تهماسب به حکومت رسید . او با سرو سامان دادن به
اوضاع داخلی و دفع حمله های اُزبکان و دولت عثمانی ، موفق شد حکومت صفوی را تثبیت و تحکیم کند .
-11چرا شاه تهماسب پایتخت خودراازتبریز به قزوین انتقال داد ؟
زیرا تبریز همواره در معرض هجوم سپاه عثمانی بود .
-12شاه عباس اول پس از به قدرت رسیدن چه کرد؟
او اُزبک ها و عثمانیان را شکست داد و تا پشت مرزهای ایران عقب راند .
همچنین پایتخت را از قزوین به اصفهان در مرکز ایران منتقل کرد و برای آبادانی آن بسیار کوشید .
-13چه عواملی موجب شد سلسله ی صفوی پس از شاه عباس اول از داشتن پادشاهی لایق و توانمند محروم ب ماند ؟
-1سیاست کُشتن و کور کردن شاهزادگان -2باز داشتن آنها از حکومت ولایت ها -3آموختن شیوه ی کشور داری .
-14چرا پس از شاه عباس اول امور حکومت مختل شد و هرج و مرج کشور را فرا گرفت ؟
در نتیجه ی ضعف و بی لیاقتی شاهان ، مقام های کشوری و لشکری دچار اختلاف و درگیری شدند و از انجام دادن مسئولیت های مهم خود بازماندند .
-15چرا شاه سلطان حسین صفوی تسلیم محمود افغان شد ؟ در شرایط نابسامانی کشور ، گروهی از افغان ها در قندهار سر بهشورش برداشت ند و پس از پیروزی بر حاکم آن ولایت بهسوی اصفهان حرکت کردند . سلطان حسین صفوی که نمی توانست با این گروهشورشی کوچک مقابله کند ، پس از چند ماه محاصره ، به ناچار تسلیم شد و به این ترتیب محمود افغان سردسته ی شورشیان بر پایتخت وقسمت هایی از ایران مسلط شد .
-16کدام شهرها پایتخت صفویان بودند ؟
تبریز – قزوین – اصفهان .
-17علت تغییر پایتخت صفویان را توضیح دهید ؟
تغییر پایتخت از شهر تبریز به قزوین : زیرا تبریز همواره در معرض هجوم سپاه عثمانی بود - عدم تهدید پایتخت در قزوین از سوی عثمانیها یا ازبکان- مناسب بودن موقعیت جغرافیایی واستراتژیکی شهر قزوین
تغییر پایتخت از قزوین به اصفهان : اصفهان دارای مرکزیت جغرافیایی در ایران بود همچنین در مسیر راههای بزرگ بازرگانی قدیم قرارداشت - فراهم بودن شرایط اقتصادی (راه) ، سیاسی (مرکزیت) و کشاورزی (آب)
-18دلایل سیاسی و نظامی ضعف و فروپاشی حکومت صفوی چه بود؟
ضعف و بی لیاقتی شاهان پس از شاه عباس – اختلاف و
درگیری بین مقام های کشوری و لشکری - دخالت درباریان سودجو در امور کشور - دور نگه داشتن و عدم تربیت صحیح شاهزادگان -مالیات های سنگین .
-19در رأس حکومت صفوی چه کسانی قرار داشتند (به ترتیب)؟ شاه – وزیر بزرگ (اعتماد الدوله) -فرماندهان نظامی .
-20وزیر بزرگ چه وظیفه ای داشت ؟
او مسئول امور اداری و مالی کشور بود اما در مقابل شاه قدرت و اختیار چندانی نداشت .
-21فرماندهان نظامی چه مسئولیتی داشتند ؟
علاوه بر فرماندهی سپاه ، معمولاً حاکم ولایت های مهم نیز بودند .
-22شاه عباس اول برای تقویت حکومت مرکزی چه کرد ؟
برای تقویت حکومت مرکزی و جلوگیری از نافرمانی و بی نظمی سران ایلهای قزلباش ، حکومت ولایت ها را از آنان گرفت و به افرادی غیر ازقزلباش ها سپرد . همچنین در کنار سپاه قزلباش ، سپاه جدیدی از افرادغیر قزلباش تشکیل داد و با کمک گرفتن از اروپاییان ، این سپاه را به تفنگ و توپ مجهز کرد .
-23آثار و نتای ج اقدام های اداری و نظامی شاه عباس اول را توضیح دهید؟
واگذاری حکومت ولایت ها به افرادی غیر از قزلباش ها - در کنار سپاه قزلباش ، سپاه جدیدی از افرادی غیر قزلباش تشکیل داد - مجهز شدن سپاه ایران به توپ و تفنگ به کمک اروپاییان .
-24قرون جدید به چه دورانی گفته می شود ؟
قرن های شانزدهم تا نوزدهم میلادی را در تاریخ اروپا قرون جدید می نامند .
-25قرون جدید چه ویژگی هایی داشت ؟
در این قرن ها ، اوضاع سیاسی و مذهبی اروپا دگرگون شد و در نتیجه ی آن پیشرفت هایعلمی ، فرهنگی و اقتصادی چشمگیری به وجود آمد که به اختراعات و اکتشافات مهمی انجامید .
-26پیش گامان استعمار در اروپا چه کشورهایی بودند ؟
پرتغال – اسپانیا – انگلستان – فرانسه .
-27در آستانه ی تأسیس سلسله ی صفوی پرتغالی ها چه کردند؟ و چرا شاه اسماعیل نتوانست در مقابل آنها کاری از پیش ببرد؟
پرتغالی ها جزایر و سواحل جنوبی ایران را تصرف کرده و تجارت خلیج فارس و دریای ع مان را در اختیار گرفته بودند . شاه اسماعیلصفوی به دلیل نداشتن کشتی جنگی نتوانست در برابر پرتغالی ها کاری از پیش ببرد .
-28شاه عباس اول چگونه توانست پرتغالی ها را از ایران بیرون براند؟
شاه عباس اول از رقابت انگلیسی ها و پرتغالی ها استفاده کرد و به کمک کشتی های جنگی انگلستان ، پرتغالی ها را از سواحل و جزایر ایران بیرون راند .
-29یکی از علل موثر در برقراری روابط بین صفویان و کشورهای اروپایی چه بود؟
هجوم پیاپی عثمانی ها به ایران و اروپا بود .
-30پادشاهان اروپایی برای کاستن فشار حملات عثمانی ها به خاک اروپا چه کردند؟
درصدد آن بودند که روابط خود را با ایرانتقویت کنند . علاوه بر این ، در آن زمان اروپاییان شرکت های بزرگ تجاری تأسیس کرده بودند و تمایل زیادی داشتند که روابط تجاری خود
را با دیگر کشورها گسترش دهد .
-* مهم ترین طرفداران خانقاه شیخ صفی ایل های..........بودند که به .................. شهرت داشتند . (ترک- قزلباش )
-* پس از جنگ چالدران ، ................. به اشغال عثمانی ها درآمد . ( تبریز)
-* شاه ................. حکومت صفوی را به اوج قدرت رساند . (شاه عباس اول)
-* در رأس حکومت صفوی ................. قرار داشت . ( شاه)
-* بعد از شاه در حکومت صفوی .................. قرار داشت که به او .................... نیز می گفتند . (وزیر بزرگ-اعتماد الدوله )
-* تا زمان شاه عباس اول .......................... حاکم ولایت های مختلف ایران بودند . (سران ایل های قزلباش )
-* اروپاییان با توسعه ی صنعت .................. و .................... توانستند راه های دریایی و سرزمین های جدیدیرا کشف کنند .
(کشتی سازی – دریانوردی )
منبع مطلب : mah96.blog.ir
مدیر محترم سایت mah96.blog.ir لطفا اعلامیه بالای سایت را مطالعه کنید.
مطالعات اجتماعی دوره اول آموزش متوسطه - ادامه سوالات مطالعات اجتماعی نهم
درس 9
1-اوضاع سیاسی ایران هنگام تأسیس حکومت صفوی چگونه بود؟
حکومت واحد و قدرتمندی نداشت و دچار تفرقه و تجزیه شده بود. حاکمان بخش های مختلف ایران با هم در جنگ بودند. به همین دلیل، امنیت و آرامش شهرها و روستاها از بین رفته و امور کشور مختل شده بود سلطان عثمانی خود را خلیفهٔ مسلمانان می دانست و علاوه بر سرزمین های همجوار،به ایران نیز طمع داشت. در شما ل شرق ایران )ماوراءالنهر(، ازبک ها قدرت گرفته بودند و به مرزهای ایران می تاختند.
2-حکومت صفوی چه زمانی شکل گرفت؟
در ابتدای قرن 10 ق با به قدرت رسیدن به نام اسماعیل ،یکی از نوادگان شیخ صفی الدین اردبیلی.
3-شیخ صفی الدین اردبیلی که بود و مهمترین طرفدارانش که بودند؟
شیخ صفی) 735 650 ق(که از صوفیان معروف زمان خود بود، خانقاهش در اردبیل مورد توجه مردم و حاکمان محلی بود. صوفیان بیشتر وقتشان را در خانقاه به ذکر گفتن و انجام دادن مراسم خاص خود می گذراندند. پس از شیخ صفی، ادارهٔ خانقاه در خانوادهٔ او موروثی شد. مهم ترین طرفداران خانقاه شیخ صفی ا یل های مختلف ترک بودند که به قزلباش٭ شهرت داشتند.
4-شاه اسماعیل صفوی چگونه به قدرت رسید واقدامات وی پس از تاجگذاری چه بود؟
اسماعیل صفوی به کمک نیروی نظامی قزلباش ها، نخست شروانشاهان و آق قویونلوها را شکست داد و پس از تسلط یافتن بر تبریز، خود را شاه ایران خواند.یکی از اقدام های مهم وی پس از تاج گذاری، رسمی کردن مذهب شیعه بود. سپس حاکمان مناطق مختلف را یکی پس از دیگری از میان برداشت و با شکست دادن ازبک ها در خراسان، بر سراسر ایران مسلط شد.
5-موفقیت های سیاسی ونظامی شاه اسماعیل صفوی چه نتایجی داشت؟
حکومت کشور ما یکپارچه و نیرومند شد؛ به طوری که قلمرو آن به حدود قلمرو دورهٔ ساسانیان رسید. حکومت صفوی همچنین همهٔ اقوام ایرانی را زیر حاکمیت خود گرفت و موجب هم بستگی و اتحاد بیشتر ایرانیان شد.
6-چرا عثمانی ها به ایران حمله کردند وعلت شکست صفویان از آنان چه بود؟
سلطان عثمانی که از شکل گیری سلسلهٔ قدرتمند و شیعه مذهب صفویه ناخشنود بود، با سپاهی عظیم راهی ایران شد. در چالدران )در نزدیکی شهر خوی امروزی( سپاه عثمانی به کمک سلا حهای آتشین مانند توپ و تفنگ که سپاه ایران از آنها بی بهره بود، پیروز شد.
پس از جنگ چالدران، تبریز به اشغال عثمانی ها در آمد اما مقاومت و مبارزهٔ مردم آنها را وادار به عقب نشینی کرد.
7-چه کسی حکومت صفوی را تثبیت کرد وعلت جابجایی پایتخت توسط او چه بود؟
تهماسب،( پسر شاه اسماعیل) با سر و سامان دادن به اوضاع داخلی و دفع حمله های ازبکان و دولت عثمانی،سبب تثبیت حکومت شد او پایتخت را از تبریز به قزوین انتقال داد؛ زیرا تبریز همواره در معرض هجوم سپاه عثمانی بود
8-زمان کدام شاه اوج قدرت صفویان است و چند نمونه از اقدامات وی را ذکر کنید.
شاه عباس اوّل )پنجمین شاه صفوی(
شکست ازبک ها و عثمانیان
انتقال پایتخت از قزوین به اصفهان و تلاش برای آبادانی آن
9-علل ضعف وسقوط سلسله صفوی چه بود؟
ناتوانایی وبی لیاقتی پادشاهان صفوی پس از شاه عباس اوّل
. سیاست کشتن و کور کردن شاهزادگان
بازداشتن شاهزادگان از حکومت ولایت ها و آموختن شیوهٔ کشورداری
اختلاف و درگیری میان مقام های کشوری و لشکری وبازماندن از انجام مسئولیت های مهم خود
فراگیری هرج و مرج در کشورو مختل شدن امور حکومت
10-اوضاع نابسامان اواخر دوره صفویه سبب سلطه چه کسانی بر قسمتی از ایران شد؟
گروهی از افغان ها در قندهار سر به شورش برداشتند و پس از پیروزی بر حاکم آن ولایت، به سوی اصفهان حرکت کردند. سلطان حسین صفوی تسلیم شد و محمود افغان، بر پایتخت و قسمت هایی از ایران مسلط شد.
11-صفویان کشور را چگونه اداره می کردند ؟
در رأس حکومت شاه قرار داشت. شاهان صفوی، اختیارات زیادی داشتند و با استبداد بر کشور حکومت می کردند. همهٔ مقام های کشوری و لشکری مطیع فرمان شاه بودند و اجازه نداشتند مخالف خواست و ارادهٔ او عمل کنند
. بعد از شاه، وزیربزرگ قرار داشت که به او اعتمادالدوله نیز می گفتند. او مسئول امور اداری و مالی کشور بود اما در مقابل شاه قدرت و اختیار چندانی نداشت.
فرماندهان نظامی نیز در ادارهٔ حکومت صفوی نقش بسیار مهمی داشتند و علاوه بر فرماندهی سپاه، معمولاً حاکم ولایت های مهم نیز بودند.
12-قزلباش ها چه جایگاهی در دولت صفوی داشتند؟(چرا شاه عباس از حکومت قزلباشها کاست؟)
تا زمان شاه عباس اوّل، سران ا یل های قزلباش حاکم ولایت های مختلف ایران بودند . شاه عباس اوّل برای تقویت حکومت مرکزی و جلوگیری از نافرمانی و بی نظمی سران ا یل های قزلباش، حکومت ولایت ها را از آنان از گرفت و به افرادی غیر از قزلباش ها سپرد. همچنین در کنار سپاه قزلباش، سپاه جدیدی از افراد غیرقزلباش تشکیل داد و با کمک گرفتن از اروپاییان، این سپاه را به تفنگ و تو پ مجهز کرد.
13-حکومت صفویان با کدام دوره زمانی از تاریخ اروپا همزمان است؟
کشورهای اروپایی، قرون وسطا یا عصر تاریکی را پشت سر گذاشته و وارد قرون جدید شده بودند.
قرن های شانزدهم تا نوزدهم میلادی را در تاریخ اروپا قرون جدید می نامند.
14- در قرون جدید چه تحولاتی در اروپا شکل گرفت؟
اوضاع سیاسی و مذهبی اروپا دگرگون شد و درنتیجهٔ آن پیشرفت های علمی، فرهنگی و اقتصادی چشمگیری به وجود آمد که به اختراعات و اکتشافات مهمی انجامید.
15-پیشرفت در چه زمینه هایی سبب روی آوردن اروپاییان به استعمار کشورهای دیگر شد؟
اروپاییان با توسعهٔ صنعت کشتی سازی و وسایل دریانوردی توانستند را ههای دریایی و سرزمین های جدیدی را کشف کنند. دریانوردان اروپایی با گذشتن از اقیانوس اطلس، قارهٔ آمریکا را کشف کردند. آنان، با دور زدن قارهٔ آفریقا، به اقیانوس هند و خلیج فارس رسیدند. اروپاییان با کشتی های بزرگ و مجهز به توپ های جنگی به سرزمین های دیگر رفتند
و بخش های وسیعی از قاره های آمریکا، آفریقا و آسیا را مستعمرهٔ خود کردند.
16-اولین کشورهای استعمارگر را نام ببرید.
کشورهای پرتغال، اسپانیا، انگلستان و فرانسه پیشگامان استعمار بودند.
17- اقدام صفویان در مقابل تصرف سواحل جنوبی ایران توسط پرتغالی ها چه بود؟
در اوایل حکومت صفوی، پرتغالی ها جزایر و سواحل جنوبی ایران را تصرف کرده و تجارت خلیج فارس و دریای عمان را در اختیار گرفته بودند شاه اسماعیل صفوی به دلیل نداشتن کشتی جنگی نتوانست در برابر پرتغال ی ها کاری از پیش ببرد شاه عباس اوّل از رقابت انگلیسی ها و پرتغالی ها استفاده کرد و به کمک کشتی های جنگی انگلستان، پرتغالی ها را از سواحل و جزایر ایران بیرون راند.
18-چه عواملی سبب تقویت روابط ایران واروپا در دوره صفویه می شد ؟
-- کاستن از فشار حملات عثمانی ها به خاک اروپا به دلیل هجوم پیاپی عثمانی ها به ایران و اروپا
-- تمایل برای گسترش روابط تجاری خود با دیگر کشورها به دلیل تأسیس شرکت های بزرگ تجاری
درس 10
1-چه عواملی سبب رونق زندگی اجتماعی و اقتصادی در دوره صفویه شد؟
وجود حکومت مرکزی نیرومند
و برقراری نظم و امنیت در سراسر کشور
2- جمعیت ایران در دوره صفوی چقدر بود و ترکیب آن چگونه بود؟
حدود 10 میلیون نفر.روستاییان و کو چ نشینان به ترتیب بیشترین ساکنان ایران را تشکیل می دادند.
کو چ نشینان به دامداری و صنایع دستی اشتغال داشتند.روستاییان به کشاورزی و صنایع دستی اشتغال داشتند.
3- اوضاع زندگی دهقانان دوره صفوی از نظر جهانگردان اروپایی چگونه بود؟
به عقیدهٔ جهانگردان اروپایی، از جمله شاردن، وضع زندگی دهقانان ایرانی در دورهٔ صفویه به مراتب بهتر از وضع دهقانان در مناطق حاصلخیز اروپا بوده است.
4- بیشترین درآمد حکومت صفوی از چه راهی بود؟
یکی از منابع عمدهٔ درآمد حکومت صفوی، مالیاتی بود که از کشاورزان و دامداران می گرفتند.
5-چند درصد از ایرانیان دوره صفوی شهر نشین بودند و چه شغلهایی در اختیار آنان بود؟
در دورهٔ صفوی شهر و شهرنشینی رونق گرفت و شهرهای بزرگ و آبادی به وجود آمد
. در آن زمان، حدود 10 تا 15 درصد ایرانیان در شهرها زندگی می کردند.
شهرنشینان بیشتر مقام های حکومتی، نظامیان، کارکنان ادار هها، روحانیون، بازرگانان، پیشه وران، صنعتگران و کارگران بودند.
6- صنعت در دوره صفوی چه جایگاهی داشت و مهمترین صادرات ایران چه بود؟
علاوه بر کشاورزی و دامداری ، صنایع ایران نیز شکوفا و پر رونق بودند. پیشه وران و صنعتگران ایرانی،علاوه برتأمین نیازهای داخلی ، بخشی از محصولات باکیفیت ایران مانند خشکبار، پارچه های مخملی، ابریشمی و حریر و نیز قالی های نفیس را به کشورهای همسایه و برخی کشورهای اروپایی صادر می شد.
7-پررونق ترین صنعت در دوره صفوی کدام صنعت بود؟
صنعت بافندگی (شامل انواع پارچه، قالی و قالیچه ) بود که با صنعت نساجی اروپا رقابت می کرد.
در دورهٔ شاه عباس اوّل، کارگاه های بافندگی متعددی در اصفهان، کاشان، یزد، مشهد، استرآباد )گرگان(، گیلان وجود داشت. شاه و اعضای خاندان او مالک بیشتر این کارگاه ها بودند.
8-علاوه بر صنعت بافندگی چه صنعت های دیگری در دوره صفوی رونق داشت؟
صنعتگران ایرانی در صنایع کاش ی، چینی، چر م، جواهر، رنگ، صابون و جنگ افزارهای سنتی از قبیل شمشیر و کمان نیز پیشرفت کرده بودند و م یتوانستند کالاهای مرغوبی بسازند.
9-چه عواملی سبب رونق تجارت در دوره صفوی شد؟
-تلاش شاهان صفوی، به ویژه شاه عباس اوّل، برای گسترش تجارت
- یکپارچه بودن سرزمین ایران و وجود نظم و امنیت در سراسر کشور
-ایجاد شبکهٔ وسیع وبی نظیری از راه ها و کاروان سراها ی رایگان در سراسر ایران
-ساخت بازارهای بزرگ در شهرها ( مانند بازار قیصریهٔ اصفهان در شمال میدان نقش جهان)
-امنیت راه های ایران و رفتار پسندیدهٔ مأموران راهداری با مسافران به گفته جهانگردان اروپایی
-گرفتن عوارض از کاروا نهای تجاری
10-کدام اقدامات ، نشان دهنده توجه شاهان صفوی به تجارت خارجی است؟
اجازه شاهان صفوی، مخصوصاً شاه عباس اوّل، به شرکت های تجاری اروپایی برای فعّالیت در ایران
اشتغال به تجارت صدها بازرگان آسیایی و اروپایی در پایتخت صفویه
در انحصار شاه عباس بودن صادرات پرسود ابریشم
11-علم ودانش در دوره صفوی چه وضعیتی داشت و به کدام یک از رشته ها کم توجهی وبه کدام رشته ها توجه بیشتری می شد؟
تعلیم و تربیت مورد توجه بسیار بودساخت و وقف مدرسه و کتابخانه به ویژه در پایتخت های صفوی توسط شاهان و بزرگان کشور و اشتغال به تحصیل بسیاری از افراد در این مراکز.توجه زیاد به علوم و معارف دینی مانند تفسیر، فقه و حدیث و علم تاریخ کم توجهی وفراگیر نبودن علوم طبیعیات )علوم تجربی(، ریاضیات، ادبیا ت، فلسفه، طب و نجوم وشعر و ادب فارسی
12- چند تن از فیلسوفان وعالمان دوره صفوی را نام ببرید.
فیلسوف : میرداماد و ملاصدرا
عالم : شیخ بهایی وعلامه محمدباقر مجلسی
13-چه مراسم وآیین هایی در دوره صفوی مورد توجه بود؟
جشنها و آیینها اهمیت ویژ ه ای داشتند و با شکوه و عظمت برگزار می شدند. برپایی این جشنها و آیینها، تأثیر مهمی در افزایش همدلی و هم بستگی مردم داشت.مراسم و آیین های مورد توجه :نوروز ، جشنهای باستانی، اعیاد اسلامی( مانند قربان، فطر و غدیر)و آیین سوگواری امام حسین به طور گسترده در سراسر کشور و تعزیه
درس 11
1-اوضاع کشور پس از سقوط سلسله صفوی چگونه بود؟
در پی تسلط افغان ها بر اصفهان و برکناری و قتل شاه سلطان حسین صفوی، ایران گرفتارتجزیه وتفرقه شد. افغان ها توان حکومت بر سراسر ایران را نداشتند. به همین دلیل، در گوشه و کنار کشور مدعیانی سر برآوردند.
روسیه و عثمانی نیز با استفاده از آشفتگی اوضاع، قسمتهایی از شمال و غرب ایران را اشغال کردند.
2-نادر چگونه به قدرت رسید و چه سلسله ای را بنیان نهاد؟
در اوضاع آشفته کشور، نادر که سرداری از ایل افشار بود، برای نجات ایران به یکی از شاهزادگان صفوی پیوست. او و سپاهیانش، نخست افغان ها را سرکوب و تار و مار کردند و سپس نیروهای روسیه و عثمانی را از ایران بیرون راندند. نادر پس از این پیروزی ها، خاندان صفوی را کنار زد و خود بر تخت شاهی نشست. بدین ترتیب، سلسلهٔ افشاریه پایه گذاری شد.
3-نادر شاه افشار چند سال حکومت کرد و چرا به هند لشکر کشید؟
بیشتر دورهٔ دوازده سالهٔ پادشاهی نادر به نبرد با بیگانگان و فرونشاندن شورشهای داخلی گذشت. نادرشاه در تعقیب گروهی از افغان های شورشی که به هندوستان گریخته بودند، به آن کشور لشکر کشید. او تا دهلی پیش رفت و با غنیمت های بسیار به کشور بازگشت.
4-تصمیم نادرشاه افشار برای تبدیل ایران به یک کشور یکپارچه وقدرتمند چه بود.
برای اینکه بتواند از استقلال و تمامیت سرزمینی خود در برابر دشمنان دفاع کند. وی از موقعیت حساس خلیج فارس و اهمیت نیروی دریایی آگاه بود؛ ازاین رو، برای تأسیس نیروی دریایی ایران در خلیج فارس، کارهایی انجام داد اما این کارها با مرگ او متوقف شد.
5-چه چیز سبب قتل نادرشاه افشار توسط فرماندهان سپاهش شد؟
نافرمانی ها و شورش های پیاپی در سا لهای پایانی حکومت نادر، تأثیر روحی و روانی نامطلوبی بر او گذاشت. او که نسبت به اطرافیان و سرداران خود بدگمان شده بود، برفتارهای خشونت آمیز و بی رحمانه روی آورد. فرماندهان سپاه نادرشاه که از جان خود می ترسیدند، او را به قتل رساندند.
6-اوضاع ایران پس از قتل نادر چگونه بود؟
به دنبال قتل نادرشاه، ایران بار دیگر به صحنهٔ جنگ حاکمان محلی و سران ایلها تبدیل شد و ناآرامی و آشوب سراسر کشور را فراگرفت. از قلمرو پهناوری هم که نادرشاه بر آن فرمان می راند، فقط خراسان در اختیار شاهرخ، نوهٔ او، باقی ماند.
7-چه کسی سلسله زندیه را پایه گذاری کرد ،چه لقبی داشت و چگونه حکومت می کرد؟
سرانجام، کریمخان از ایل زندیه، با پیروزی بر دیگر مدعیان حکومت، برای مدتی به درگیری ها و نزاع های داخلی پایان بخشید. او حکومتِ بخش بزرگی از ایران به جز خراسان را به دست گرفت و سلسلهٔ زندیه را بنیان گذاشت. کریم خان به جای عنوان شاه، لقب وکیل الرعایا یعنی نمایندهٔ مردم را برای خود برگزید. او با ملایمت و مهربانی با مردم رفتار می کرد، به صلح، آسایش و آرامش عمومی اهمیت می داد و می کوشید با استفاده از شیوه های مسالمت آمیز، از بروز ناامنی و شورش های داخلی جلوگیری کند.
8-کریم خان زند چند سال حکومت کرد ودر زمان وی چه بناهایی ساخته شد؟
دوران فرمانروایی کریم خان سی سال طول کشید. در این دوران، ثبات و آرامش نسبی در سراسر کشور به وجود آمد و در نتیجه، اوضاع اجتماعی و اقتصادی بهتر شد. در این زمان، بناهای مهمی مانند بازار وکیل، مسجد وکیل، حمام وکیل و ارگ کریم خان در شیراز، پایتخت زندیه، ساخته شد و فعّالیتهای علمی و فرهنگی در آن شهر رونق گرفت. با مرگ وکیل الرعایا، افراد خاندان او برای کسب قدرت با یکدیگر درگیر شدند و بار دیگر جنگ داخلی کشور را فرا گرفت.
9- آقامحمد خان قاجار چگونه به قدرت رسید؟
ایل قاجار یکی از ایل های ترک تبار ایران بود. رئیس این ایل پس از کشته شدن نادرشاه مدعی حکومت ایران شد اما از کریمخان زند شکست خورد و به قتل رسید. پسر او، آقامحمدخان، پس از مرگ کریمخان تلاش برای رسیدن به حکومت را آغاز کرد. او پس از مدتی جنگ و گریز، لطفعلی خان، آخرین فرمانروای زندیه را شکست داد و به قتل رساند. همچنین، مردم کرمان را به دلیل پناه دادن به لطفعلی خان، بی رحمانه مجازات کرد.
10-دوره حکومت فتحعلی شاه با شروع نفوذ چه کشورهایی در ایران همزمان شد؟
پس از آنکه آقامحمدخان به دست خدمتکارانش کشته شد، برادرزاده او، فتحعلیشاه، به قدرت رسید. دوره حکومت فتحعلی شاه، همزمان با آغاز نفوذ و دخالت گسترده کشورهای روسیه، انگلستان و فرانسه در ایران بود.
11-علل تغییرات در اروپا همزمان با روی کارآمدن قاجاریه که سبب افزایش رقابت استعماری آنان شد چه بود؟
. انقلاب صنعتی که از انگلستان آغاز شد و در اروپا گسترش یافت. و نیروی ماشین و ابزارهای صنعتی جای نیروی انسان و ابزارهای دستی را در تولید گرفت. ازاینرو، سرعت و میزان تولید افزایش یافت.
انقلاب صنعتی موجب شکوفایی اقتصادی و افزایش قدرت نظامی و سیاسی کشورهای اروپایی شد و توجه آنها را به سوی کشورهایی که مواد اوّلیه یا بازار مصرف مناسبی داشتند، جلب کرد.
12- روسیه از چه زمانی قدرتمند شد و پس از آن چه اهدافی را دنبال کرد؟
بعد از فرمانروایی پتر و در نتیجهٔ برنامه ها و فعّالیت های او به کشوری قدرتمند و استعمارگر تبدیل شد. پس از آن نیز با حمله به کشورهای همسایه، قلمرو خود را گسترش داد
. یکی از اهداف استعماری این کشور رسیدن به آ بهای آزاد و گرم خلیج فارس و اقیانوس هند بود.
13-عهدنامه گلستان چرا میان ایران وروسیه بسته شد و به موجب این قرارداد کدام مناطق از ایران جدا شد؟
در زمان فتحعلی شاه، روسیه با ارتشی مجهز به سلاح های جدید و آشنا با فنون جنگی تازه به قلمرو ایران در قفقاز حمله کرد. سپاه ایران با جنگاوران ایلهای مختلف ولی با سلاح های ابتدایی به مقابله پرداخت. سرانجام پس از ده سال ،روسیه پیروز شد و عهدنامۀگلستانرا به ایران تحمیل کرد وبه موجب آن، ایالتهای گرجستان و داغستان و شهرهای باکو و گنجه از حاکمیت ایران خارج شدند و تحت حاکمیت روسیه قرار گرفتند.
14-چرا عهدنامه ترکنچای میان ایران وروسیه بسته شد و چه مفادی داشت؟
جنگاوران ایل ها و نیروهای داوطلب مردمی برای جبران عهدنامهٔ گلستان با فتوای علما به سرعت مناطق اشغال شده را آزاد کردند روسیه با تمام قوا وارد جنگ شد و با شکست دادن سپاه ایران، عهدنامۀترکمانچایرا که ننگین تر از قرارداد گلستان بود به کشور ما تحمیل کرد. بر اساس آن سرزمین های ایرانیِ شمال رود ارس به تصرف روسیه درآمد؛ ایران از کشتی رانی در دریای مازندران محروم گردید و مجبور به پرداخت غرامت شد.
15مهمترین هدف انگلستان از رابطه با حکومت قاجار چه بود؟
جلوگیری از دسترسی کشورهای رقیب به هندوستان (مهمترین مستعمره انگلستان) از طریق ایران
16- تعهدات ایران و انگلستان در عهدنامه های مرتبط با موضوع هند در زمان فتحعلی شاه چه بود؟
بخشی از مفاد عهدنامهٔ مفصل که در سال 1227 ق میان ایران و انگلستان بسته شد:
-حکومت قاجار تعهد کرد که به هیچ کشوری اجازه ندهد از خاک ایران به هندوستان لشکرکشی کند.
-انگلیسی ها نیز متعهد شدند که در صورت حملهٔ کشورهای دیگر به ایران، به حکومت قاجار کمک های مالی و نظامی کنند.
-اگر میان دولت ایران و طوایف افغان اختلاف و نزاعی صورت گرفت دولت انگلستان مداخله نخواهد کرد.
17- افغانستان و بخشی از سیستان و بلوچستان چه زمانی از ایران جدا شد؟
انگلستان در طول جنگ های روسیه با ایران، به تعهدات خود عمل نکرد. این کشور، در دوران محمدشاه و ناصرالدین شاه با لشکرکشی به خلیج فارس و حمله به جزایر و بنادر ایران، حکومت قاجار را مجبور کرد که به جدایی افغانستان از ایران رضایت دهد. انگلیسی ها همچنین ناصرالدی نشاه را وادار کردند که با جدایی قسمت شرقی سیستان و بلوچستان از ایران موافقت کند. علاوه بر اینها، تعدادی از جزایر ایرانی خلیج فارس را اشغال و به پایگاه نظامی خود تبدیل کردند.
18- مفاد عهدنامه پاریس چه بود؟
بخشی از مفاد عهدنامهٔ پاریس که در سال 1273 ق میان ایران و انگلستان بسته شد:
دولت ایران از هر نوع ادعای حاکمیت نسبت به هرات و سایر قسمت های افغانستان دست برداشته و متعهد می گردد که از مداخله در امور آن سرزمین خودداری نماید. ] پس از آنکه دولت ایران نیروهای خود را از هرات خارج کرد و سفیر انگلستان را پذیرفت، دولت انگلیس نیروهای خود را از سواحل و بنادر ایران خارج می کند.
سوالات متن فصل ششم – درس 12
1- شکست های نظامی و سیاسی از روسیه و انگلستان در دوره قاجار چه نتیجه ای داشت؟
2- چرا عباس میرزا به فکر نوسازی و اصلاح کشور افتاد؟
3- عباس میرزا برای پیشرفت ایران چه کارهایی انجام داد؟
4- در زمان صدراعظمی امیرکبیرحکومت قاجار با چه مشکلاتی روبه رو بود ؟
5 ) مهم ترین اقدام امیرکبیر را توضیح دهید .
انگیزه و اهداف امیرکبیر از اقدامات اصلاحی چه بود ؟
6- چرا امیرکبیر مدرسه دارالفنون را تأسیس کرد ؟
7-یکی از نتایج آشنایی ایرانیان با تمدن اروپایی در دوره قاجاریه چه بود ؟
8 -گسترش مدرسه های جدید به سبک اروپایی در دوره قاجار را توضیح دهید ؟
9-نفوذ اقتصادی روسیه و انگلستان در دوره ی قاجار را توضیح دهید ؟
10 - امتیاز تالبوت(امتیاز انحصاری توتون و تنباکو) را توضیح دهید ؟
11-دلیل اصلی شکل گیری نهضت تنباکو چه بود ؟
12-موفقیت نهضت تنباکو از نظر سیاسی و اجتماعی چه اهمیتی داشت ؟
13-امتیاز تالبوت چگونه لغو شد؟
پاسخ کوتاه دهید .
-* ولیعهد فتحعلی شاه و فرمانده سپاه ایران در جنگ با روسیه .... بود . ( ......)
* یکی از مهم ترین اقدامات امیرکبیر تأسیس.. بود. ( ..... )
-* پس از مرگ عباس میرزا فتحعلی شاه پسرش، ....را به ولیعهدی برگزید . ( .... )
-* ناصرالدین شاه در ابتدای سلطنتش ... را به صدراعظمی منصوب کرد .( ..... )
-* ناصرالدین شاه بر اثر توطئه .....و ...... دستور قتل امیرکبیر را داد .(.........)
-* افرادی پیشگام تأسیس مدرسه هایی به سبک اروپایی در ایران شدند از جمله .......... بود . ( .....
*- تا اواخر حکومت ناصرالدین شاه سواد آموزی و آموزش ابتدایی در ................ انجام می گرفت. ( .... )
*- اوج رقابت روسیه و انگلستان برای توسعه ی نفوذ اقتصادی در دوره سلطنت ........... بود . ( .....)
*- رهبری اعتراض های مردمی در واگذاری برخی از امتیازهای اقتصادی به روسیه و انگلستان را ................. برعهده داشتند .( .....
*- یکی از گسترده ترین جنبش های اجتماعی در اعتراض به واگذاری امتیاز اقتصادی به بیگانگان ............ بود .( ......)
*- آیت الله ........ مرجع تقلید شیعیان استفاده از توتون و تنباکو را حرام اعلام کرد . ( ......)
درس 12
1-شکست های نظامی و سیاسی دوره قاجار علاوه بر نتایج زیانبار چه نتایج دیگری داشت؟
ایرانیان را متوجه پیشرفت های علمی و صنعتی کشورهای اروپایی کرد. سیاستمداران، اندیشمندان و عالمان دینی برای جبران عقب ماندگی ایران به چاره جویی پرداختند و برای حفظ استقلال و پیشرفت کشور خود کارهایی انجام دادند.
2-عباس میرزا )ولیعهد فتحعلی شاه (متوجه کدام ویژگی های برتر سپاه روسیه در جنگ دو کشور شد؟
متوجه پیشرفت های علمی، صنعتی و نظامی روسیه و ومتوجه مجهز بودن ارتش روسیه به سلاح های جدید که آموزش دیده بودند و به اهمیت صنایع نظامی پی برد. با وجود تعداد زیاد سپاهیان ایران و دلاوری و فداکاری آنها، روس ها به دلیل برخورداری از دانش و تجهیزات پیشرفتهٔ نظامی پیروز شدند. عباس میرزا سرانجام به این نتیجه رسید که باید تغییراتی در کشور ایجاد کند.
3-عباس میرزا برای پیشرفت ایران چه اقداماتی انجام داد؟
افرادی را برای فراگیری علوم و فنون جدید و آشنایی ایرانیان با دستاوردهای تمدن اروپا از جمله رشته های فنی، نظامی و پزشکی به به انگلستان و اروپا فرستاد آنها کنجکاو بودند که بدانند دلیل پیشرفت های علمی و صنعتی کشورهای اروپایی چه بوده است. دستورترجمه کتاب های تاریخ آن کشورها برای آگاهی از اوضاع کشورهای اروپایی را د اد
در آن دوره تازه صنعت چاپ به ایران راه یافته بود. عباس میرزا قبل از پادشاهی از دنیا رفت و فتحعلی شاه به دلیل علاقه مندی به او، پسرش، محمدمیرزا، را به ولیعهدی برگزید
4-میرزا تقی خان امیرکبیر صدراعظم کدام پادشاه قاجار بوده و در این زمان چه مشکلاتی در کشور وجود داشت؟
ناصرالدین شاه در ابتدای سلطنتش، امیرکبیر را به صدراعظمی منصوب کرد و در ادارهٔ کشور به او اختیار کامل داد. در آن زمان، حکومت قاجار با مشکلات بزرگی از قبیل شورش در ایالت ها، دخالت های خارجی، بی نظمی و اختلال امور کشوری و لشکری و خالی بودن خزانه رو به رو بود.
میرزا تقی خان امیرکبیر کارهای جدّی و مؤثری برای نوسازی و اصلاح امور ایران انجام داد
5-برخی از اقدامات امیرکبیر را نام ببرید
-برقرارکردن امنیت و آرامش
- اقدامات اصلاحی گسترده برای نوسازی و کارآمدی تشکیلات حکومتی
-مبارزه با مفاسد اداری و اقتصادی
-توجه ویژه ای به حفظ استقلال کشور در سیاست خارجی و قطع نفوذ و دخالتهای روسیه و انگلستان در ایران
-یکی از مهم ترین اقدامات امیرکبیر، تأسیس مدرسهٔ دارالفنون بود.
6-هدف امیرکبیر ازتأسیس مدرسه دارالفنون چه بود و معلمان آن را از چه کشورهایی انتخاب کرد؟
علت تأسیس دارالفنون آموختن علوم و فنون جدید توسط تعداد بیشتری از ایرانیان در داخل کشور بود زیرا فرستادن دانشجو به اروپا را کافی نمی دانست، معلمانی از کشورهایی جز روسیه و انگلیس )مثلاً از اتریش( برای تدریس در مدرسهٔ دارالفنون استخدام شوند مدرسهٔ دارالفنون مدتی پس از برکناری امیرکبیر و چند روز پیش از قتل او شروع به کار کرد.
7-اقدامات امیرکبیر چه زمانی به فراموشی سپرده شد
پس از قتل او بر اثر توطئهٔ درباریان ناصرالدین شاه
8-در نتیجه آشنایی ایران با تمدن اروپایی از چه زمانی مدارس به سبک اروپایی تاسیس شد
از اواخر حکومت ناصرالدین شاه به تدریج، افرادی از جمله میرزا حسن رُشدیه که در بیروت و استانبول با این نوع آموزشگاه ها و شیوهٔ فعّالیت آنها آشنا شده بود مدرسه هایی به سبک اروپایی در ایران تأسیس کردند. او در زادگاهش تبریز و شهرهای مشهد، تهران و قم چندین مدرسهٔ جدید تأسیس کرد. پس از آن بر تعداد این مدرسه ها در ایران افزوده شد.
9-علت رقابت ها ی روسیه و انگلستان در ایران چه بود و این رقابت ها چه آسیبی به ایران وارد کرد؟
برای توسعهٔ نفوذ اقتصادی خود در کشور ما به رقابت پرداختند.اوج این رقابت ها در دورهٔ ناصرالدین شاه بود و صنعت و بازرگانی کشور ما با واگذاری امتیازهایی آسیب های فراوانی دید. شرکت های بازرگانی خارجی در بیشتر شهرهای ایران شعبه هایی تأسیس کردند و به خرید و فروش مشغول شدند. این شرکت ها معمولاً کالاهای اروپایی را بدون پرداخت حقوق گمرکی و یا با حقوق گمرکی بسیار ناچیزی وارد کشور می کردند. به همین دلیل، تولیدات داخلی قادر به رقابت با آنها نبودند. تولیدکنندگان و بازرگانان ایرانی چون نمی توانستند با این شرکتها رقابت کنند، روز به روز ضعیفتر شدند و شروع به ورشکستگی کردند.
10-برخی از امتیازات واگذار شده به انگلیسی ها و روس ها در زمان قاجاریه را ذکر کنید
امتیازهای واگذار شده به انگلیسیها
1 احداث تلگراف
2 رویتر: بهره برداری از جنگل ها و منابع و معادن ایران به جز طلا و نقره
3 کشتی رانی در کارون
4 بخت آزمایی (لاتاری(
5 تأسیس بانک شاهنشاهی
6 خرید و فروش انحصاری توتون و تنباکو
7 دارسی: استخراج معادن نفت
امتیازهای واگذار شده به رو سها
1 شیلات شمال
2 بانک استقراضی روس
3 تشکیل نیروی قزاق،
4 احداث راه شوسهٔ بین انزلی و قزوین
5 قرارداد گمرکی
11-واگذاری امتیازهای اقتصادی به بیگانگان چه نتایجی داشت و چه کسانی به مخالفت با این امتیاز ات پرداختند؟
موجب تسلط هرچه بیشتر بیگانگان بر منابع ثروت و بازار کشورشان می شد مردم به همراه روحانیون که از گروه های مورد احترام و اعتماد جامعهٔ ایران در عصر قاجار بودند، رهبری اعتراض های مردمی را به عهده داشتند.
12-نخستین و گسترده ترین جنبش اجتماعی مردم (نهضت تنباکو )چرا اتفاق افتاد و چه نتیجه ای داشت؟
در دورهٔ ناصرالدی نشاه، یک نفر انگلیسی به نام تالبو ت با پرداخت رشوه به درباریان، امتیاز انحصاری خرید و فروش توتون و تنباکوی ایران را به مدت پنجاه سال به دست آورد. در آن زمان، توتون و تنباکو از عمد ه ترین محصولات کشاورزی ایران بود. براساس این امتیاز، ایرانیان نمی توانستند محصول توتون و تنباکوی خود را به کسی غیر از تالبوت بفروشند. در مقابل، تالبوت نیز تعهد کرده بود که هر سال 15000 لیرهٔ انگلیس به همراه یک چهارم سود سالانهٔ خود را به حکومت ایران پرداخت کند.. ناصرالدین شاه به خواستهٔ مخالفان اعتنایی نکرد و آیت اللّٰه میرزا حسن شیرازی، مرجع تقلید شیعیان در سامرا، در حمایت از نهضت، استفاده از توتون و تنباکو را حرام اعلام کرد. ناصرالدی نشاه مجبور به لغو امتیاز و پرداخت غرامت و خسارت به تالبوت شد. نهضت تنباکو نخستین حرکت جدّی مردم ایران برای رهایی از نفوذ و سلطهٔ خارجی و ایستادگی در برابر ستم داخلی بود. پیروزی این نهضت، حس اعتماد به نفس و روحیهٔ مقاومت و مبارزه را در مردم تقویت کرد.
منبع مطلب : jalaly1347.