اولین کارگردان زن سینمای ایران را از سایت پست روزانه دریافت کنید.
ایرنا
مراسم تشییع زنده یاد شهلا ریاحی روز یکشنبه با حضور هنرمندان و هنردوستان از مقابل تالار وحدت به سمت قطعه هنرمندان بهشت زهرا (س) برگزار شد.
رییس هیات مدیر خانه تئاتر در این مراسم، گفت: شهلا ریاحی زنی شایسته و توانمند بود و در تاریخ هنرهای نمایشی این مملکت نامش باقی و جاودان خواهد بود.
ایرج راد افزود: هنرجویانی که وارد این عرصه شدند و یا می خواهند بشوند باید قدردان او باشند، چون راه را برای آنها فراهم و هموار کرد.
وی ادامه داد: او توانست در دوران زندگی اش چنان زندگی کند و ادامه دهد که الان بتوانیم در عرصه هنر اثر خلق کنیم، گرچه در عرصه های مختلف نمایشی هنوز مشکلاتی داریم اما امیدوارانه راهمان را ادامه می دهیم.
حمید قدکچیان تدوینگر سینما نیز گفت: مردم با صدای ما می خوابیدند و با صدای ما از خواب بیدار می شدند، مردم قبل از تلویزیون با رادیو و صدای رادیو مانوس بودند که شهلا از متقدمینش بود.
مهوش صبوریان عروس شهلا ریاحی نیز گفت: شهلا میان ما هست همه او را می شناسند، روح بالای او بالاتر از زیبایی ظاهری او بود. او گوهری بی بدیل بود.
وی افزود: شهلا ریاحی را باید از نزدیک می شناختی تا ببینی چقدر بزرگوار، بخشنده، خانواده دوست، بدون کینه و رقابت و حسادت بود، او پر از محبت بود. معلم بزرگی بود که او را از دست ندادیم چون اثر این معلم بزرگ باقی هست و باقی خواهد ماند.
منوچهر ریاحی پسر زنده یاد ریاحی نیز گفت: مقام استادی دانشگاه و مدرک دکترای من مرهون مادرم است که برایم فداکاری می کرد.
وی افزود: می خواستم از بسیاری نهادها گله کنم اما همسرم گفت منش شهلا را داشته باش.
وی ضمن یادبود خواهرش مرحومه پریچهر ریاحی گفت: متاسفانه در سریال های ما از سرای سالمندان غول ساختند تا جاییکه سلبریتی ها در خارج از کشور به من گله کردند اما سرای سالمندان جای بدی نیست رسیدگی به مادرم در این مکان بسیار بود.
منوچهر ریاحی افزود: در سرای سالمندانی که مادرم نگهداری می شد هفته ای چند بار پزشکان از تخصص های مختلف به او سر می زدند و بسیار شرایط بهتر از منزل بود چون در خانه ۵۳ پرستار عوض کردیم اما به او نمی رسیدند.
او ضمن تشکر از خانه سینما و موسسه پیشکسوتان هنرمند گفت: گله ای هم از صداوسیما دارم که هرگز حال مادرم را نپرسیدند.
مدیرعامل خانه سینما نیز در این آیین گفت: آنچه شاید مغفول ماند سپاس ویژه از منوچهر ریاحی است، منوچهر برای مادرش بسیار زحمت کشید.
منوچهر شاهسواری افزود: امروز نه آغاز جهان و نه انجام جهان است، امروز روزی از روزهای خداوند است، روزی که هنرمندی را به خاک می سپاریم. شهلا ریاحی بازکننده راه بسیاری از زنانی بود که می خواستند وارد هنر شوند، او راهی را گشود که امروز شاهدیم صدها دختر این سرزمین در تئاتر و نمایش و سینما بازی می کنند.
زنده یاد شهلا ریاحی در یک نگاه
شهلا ریاحی در ۱۷ بهمن ۱۳۰۵ در تهران به دنیا آمد. او تحصیلات خود را تا مقطع سیکل ادامه داد و در ۱۷سالگی، بنا به خواست و راهنمایی همسرش اسماعیل ریاحی به صحنه تئاتر تهران راه یافت.
در نخستین بازی‌اش که برگرفته از نمایشنامه‌ای با عنوان سیاست هارون‌الرشید بود، نقش اول را به‌گونه‌ای ایفا کرد که با استقبال بسیاری مواجه شد و بازی در این اثر باعث شد بعدها به‌عنوان یک بازیگر سرشناس موردتوجه قرار گیرد. او سینمای حرفه‌ای را سال ۱۳۳۰ با فیلم خواب‌های طلایی به کارگردانی معزالدیوان فکری تجربه کرد. ریاحی سال ۱۳۳۵ فیلم مرجان را کارگردانی کرد و به این ترتیب نام اولین زن کارگردان سینمای ایران را به خود اختصاص داد.
وی گوینده رادیو و تلویزیون، مجری برنامه‌های کودک تلویزیون بود. شهلا ریاحی هنرپیشه صدا و دوبلور بود و فیلم‌های زیاد ایرانی و خارجی را دوبله کرد از جمله فیلم‌های معروفی چون دلیجان آتش و بربادرفته. وی در کنار بزرگانی همچون حسین عرفانی، منوچهر نوذری، احمد رسول زاده، ولی‌الله مؤمنی، نصرالله مدقالچی به کار دوبله پرداخت.
از این هنرمند عرصه نمایش، ۸ آذر ۱۳۹۴ و هم‌زمان با آغاز نمایش فیلم سینمایی شیفت شب به کارگردانی نیکی کریمی به‌عنوان نخستین کارگردان زن سینما تجلیل شد. شهلا ریاحی در حدود ۷۰ فیلم سینمایی نقش‌آفرینی کرد. از آثار ماندگار وی می‌توان دلشدگان، گلنار، مرگ پلنگ، چشم عقاب، فرار از جهنم، تحفه هند، رویای نیمه‌شب تابستان و بچه‌های طلاق را نام برد.
منبع مطلب : www.irna.ir
مدیر محترم سایت www.irna.ir لطفا اعلامیه سیاه بالای سایت را مطالعه کنید.
معروف‌ترین کارگردان‌های زن سینمای ایران را بشناسید/ از شهلا ریاحی تا شهره لرستانی
به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، از ۱۸ فیلم بخش مسابقه جشنواره فیلم ونیز که اخیرا برگزار شد، هشت فیلم را کارگردانان زن ساخته‌بودند که رقم قابل‌توجهی است و نشان از رشد و پیشرفت زنان فیلمساز در سطح اول سینمای دنیا دارد.
تصاحب شیر طلایی ونیز (بهترین فیلم جشنواره) از سوی کلوئی ژائو، کارگردان زن چینی‌تبار آمریکایی برای ساخت فیلم عشایر هم مهر تاییدی بر درخشش خانم‌های فیلمساز زد. زن‌ها از همان آغاز سینمای داستانی، نقش مهم و تعیین‌کننده‌ای در بازیگری داشتند، اما در بخش‌های دیگر سینما از لحاظ کمیت با عوامل مرد قابل مقایسه نبودند، ولی در سالهای اخیر زنان در بسیاری از بخش‌ها و مسؤولیت‌های سینما نقش مهم و تعیین‌کننده‌ای دارند.
در زمینه کارگردانی هم زنان طی سال‌ها از نظر کمی و کیفی رشد داشتند و موفقیت‌های فراوانی به‌دست آوردند. هرچند هنوز هم به‌ویژه در سینمای حرفه‌ای و فیلم بلند، تعداد زنان فیلمساز در مقایسه با مردان، عدد چشمگیری نیست، اما گاهی همان اقلیت، آثار درخشان و تاثیرگذاری می‌سازند که خیل مردان فیلمساز هم موفق به انجام آن نمی‌شوند.
در تاریخ ۹۰ ساله سینمای ایران، تعداد کارگردانان زن در سینمای حرفه‌ای و فیلم بلند داستانی، به‌سختی به ۴۰ نفر می‌رسد، اما رشد و پیشرفت خانم‌های فیلمساز در سالهای بعد از انقلاب و به‌ویژه در سالهای اخیر غیرقابل‌انکار و نویدبخش است. به‌جز این‌ها باید به حضور پررنگ فیلمسازان زن در فیلم کوتاه و سینمای مستند و فعالیت پویا و مستمر خانم‌ها در دیگر مشاغل و مسؤولیت‌های سینمای حرفه‌ای به‌ویژه در زمینه تهیه‌کنندگی اشاره کرد.
به بهانه حضور چشمگیر زنان فیلمساز در جشنواره ونیز، در این گزارش سراغ کارگردان‌های زن سینمای ایران رفته‌ایم و اهمیت و جایگاه‌شان را مرور کرده‌ایم. سعی شده در این گزارش و آمار، برآیند مناسبی از فعالیت زنان کارگردانان سینمای ایران در زمینه فیلم‌های بلند داستانی ارائه شود، البته مدعی کامل بودن این گزارش نیستیم و حتما مواردی از قلم افتاده‌است؛ اما دست‌کم چنین مطلبی می‌تواند علاوه‌بر یک کارنامه ضمنی و حدودی، آغازی برای تحقیق و پژوهشی جامع‌تر باشد
چراغ اول
شهلا ریاحی را بیشتر به‌عنوان بازیگر می‌شناختیم، اما او چراغ اول کارگردانی سینما را برای خانم‌های ایرانی روشن کرد و در این زمینه همه زنان فیلمساز کشور مدیون و وامدار او هستند. ریاحی سال ۱۳۳۵ فیلم مرجان را با بازی خودش و محمدعلی جعفری ساخت که اولین فیلمی در سینمای ماست که یک زن، کارگردانی آن را به‌عهده داشت.
۱ فیلم نقش محوری زن: یک
میخ دوم
میخ دوم کارگردانی زنان در سینمای ایران را هم اتفاقا یک زن بازیگر کوبید. کبری سعیدی که با نام هنری شهرزاد فعالیت می‌کرد، سال ۵۶ و به روایتی ۵۷ فیلمی به نام مریم و مانی را ساخت که البته در زمان شاه توقیف شد و سال ۵۹ به نمایش درآمد. درواقع سهم فیلمسازی زنان در سالهای پیش از انقلاب تنها دو فیلم بود که دومی هم با مشکلاتی برای پخش در آن زمان روبه‌رو شد. البته تاکید می‌کنیم که این گزارش صرفا درباره کارگردانان زن سینمای داستانی و فیلم‌های بلند است، با این حال می‌توان یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های فیلمسازی زنان را کارگردانی فروغ فرخزاد در سینمای مستند دانست که سال ۴۱ فیلمی کوتاه به نام «خانه سیاه است» را ساخت.
۱ فیلم نقش محوری زن: یک
محبوب کودکان
مرضیه برومند اولین کارگردان زن سینمای ایران در سینمای پس از انقلاب است؛ موفقیت مجموعه مدرسه موش‌های او در تلویزیون، باعث شد در نسخه سینمایی فیلم در سال ۶۴ با نام شهر موش‌ها هم پشت دوربین بایستد.
هرچند او عنوان کارگردان عروسکی کار را داشت و کارگردان سینمایی محمدعلی طالبی بود، اما به‌هرحال برومند فعالیت موفق خود در سینما را آغاز کرد و آن را ادامه داد. البته بیشترین موفقیت‌ها و محبوبیت برومند به کار‌های تلویزیونی‌اش همچون خونه مادربزرگه و قصه‌های تابه‌تا مربوط می‌شود.
۴ فیلم نقش محوری زن: ندارد
کارگردان تاثیرگذار
پوران درخشنده یکی از اولین کارگردان‌های زن در سینمای پس از انقلاب است که سال ۶۵ فیلم رابطه را با بازی خسرو شکیبایی ساخت. اهمیت درخشنده صرفا به این دلیل نیست، بلکه او اولین کارگردان زنی است که به شکل مستقل و حرفه‌ای و با یک پشتوانه قابل‌اعتنا در مستندسازی، فعالیت خود را در سینمای حرفه‌ای و داستانی آغاز می‌کند و آن را به شکل مستمر ادامه می‌دهد. درخشنده سال‌هاست که فیلم می‌سازد و سوژه‌ها و موضوعات فیلم‌هایش هنوز برای مردم جذابیت دارد.
۱۱ فیلم نقش محوری زن ۶ فیلم - ۱۸ جایزه /۱۲ جایزه داخلی
(۷ جایزه جشنواره فجر) / ۶ جایزه جهانی
قصه‌های درخشان
رخشان بنی‌اعتماد یکی از مهم‌ترین فیلمسازان زن سینمای ایران است که او هم با پشتوانه مستندسازی، اولین فیلم سینمایی‌اش را به‌نام خارج از محدوده در سال ۶۶ و با بازی مهدی هاشمی کارگردانی کرد. این فیلم و دو فیلم بعدی بنی‌اعتماد با وجود نقد‌های اجتماعی، کمی فضای کمدی و شوخ‌وشنگی داشتند، اما بنی‌اعتماد در ادامه و هرچه جلوتر آمد تلخ شد و آثارش دیگر نشانی از آن شادابی اولیه نداشتند، البته این آثار متاخرتر اتفاقا بیشتر قدر دیدند و با تحسین منتقدان و تماشاگران روبه‌رو شدند.
در هیاهوی سینمای ایران یادمان رفته بنی‌اعتماد ۹ سال است که فیلم سینمایی نساخته‌است.
۱۰ فیلم نقش محوری زن ۸ فیلم-۵۶ جایزه/۳۹ داخلی (۲۱ فجر) /۱۷ جایزه جهانی
زنان بدون مردان
تهمینه میلانی که یکی از مهم‌ترین کارگردانان زن سینمای ایران است، اولین فیلم سینمایی خود به نام بچه‌های طلاق را سال ۶۸ ساخت. این ملودرام و چند فیلم بعدی‌اش مثل فانتزی کاکادو و دیگه چه خبر؟ نشان چندانی از فیلم‌های او در سالهای بعد نداشتند که با علل و انگیزه‌هایی، چون حمایت از حقوق زنان ساخته شد یا اگر هم چنین ادعایی وجود نداشت، فیلم‌ها آن را فریاد می‌زدند و مردان، معمولا نقش‌های منفی و خاکستری‌تر قصه‌ها را به عهده داشتند. میلانی همچنان با همان دست‌فرمان می‌راند و البته مخاطبانی هم دارد.
۱۴ فیلم نقش محوری زن ۱۲ فیلم/ ۲۹ جایزه -۱۵ داخلی (۷ فجر) / ۱۴ جایزه جهانی
چهره فیلمسازی زنان
نرگس آبیار موفق‌ترین و پرکارترین کارگردان زن سینمای ایران در سالهای اخیر است و با پشتوانه نویسندگی و ساخت فیلم‌های کوتاه و مستند، راه ارتباط با مخاطب و ساخت آثاری تاثیرگذار را می‌داند. آبیار که این روز‌ها مشغول ساخت پنجمین فیلم خود به نام ابلق با بازی بازیگرانی، چون بهرام رادان، الناز شاکردوست و هوتن شکیباست، تا اینجا سه فیلم خوب و پرمخاطب را در کارنامه دارد؛ شیار ۱۴۳، نفس و شبی که ماه کامل شد که به‌ویژه این آخری فیلم سخت و متفاوتی برای یک کارگردان زن محسوب می‌شود. هر چهار فیلم او تا قبل از ابلق (حتی اولین ساخته‌اش اشیا از آنچه در آیینه می‌بینید به شما نزدیک‌ترند) معمولا دست‌خالی از جشنواره‌ها برنگشته‌اند.
۵ فیلم نقش محوری زن ۵ فیلم/ ۲۳ جایزه -۱۷ داخلی (۱۲ فجر) / ۷ جایزه جهانی
تلاش برای بچه‌ها
فریال بهزاد هم از قدیمی‌ترین فیلمسازان زن سینمای ایران است که طی این سال‌ها همراه همسرش غلامرضا آزادی، تلاش‌های زیادی برای ارتقای سینمای کودک و نوجوان انجام داده‌اند که برخی مثل کاکلی و دره شاپرک‌ها به بار نشسته و برخی هم نه.
۷ فیلم نقش محوری زن ۲ فیلم/ ۴ جایزه ۳ جایزه داخلی و ۱ جایزه جهانی
فرمانده زنان فیلمساز
معمولا سینمای جنگ در قرق مردان فیلمساز است و کمتر فیلمساز زنی در این زمینه پشت دوربین قرار می‌گیرد، اما انسیه شاه‌حسینی فعال‌ترین کارگردان زن سینمای ایران در زمینه جنگ و دفاع مقدس است و سال‌هاست دغدغه و همت این کار را دارد. فیلمنامه‌ای که سال‌ها پیش برای اوینار نوشت، او را به دیپلم افتخار جشنواره فجر رساند و فیلم شب‌بخیر فرمانده هم به نویسندگی و کارگردانی او در چند جشنواره جهانی حضور داشت و جوایزی هم دریافت کرد. او چند سال پیگیر ساخت فیلمی به‌نام «به کودکان شلیک نکنید» است؛ اوایل سال خبر‌هایی مبنی بر تولید فیلم بود و ظاهرا در صورت فراهم‌شدن شرایط، شاه‌حسینی فیلم تازه خود را کلید خواهد زد.
۴ فیلم نقش محوری زن ۲ فیلم- ۱۱ جایزه /۴ داخلی (۴ جایزه فجر) / ۷ جایزه جهانی
خانوم کارگردان
تینا پاکروان از فعال‌ترین زنان فیلمساز سینماست که هم تهیه‌کنندگی و هم کارگردانی می‌کند. او به‌عنوان کارگردان سه فیلم ساخته؛ خانوم، نیمه‌شب اتفاق افتاد و لس‌آنجلس تهران. پاکروان قرار است سریال خاتون را برای شبکه نمایش خانگی بسازد.
۳ فیلم نقش محوری زن ۲ فیلم
یک کمدی تماشایی
فیلم دایره‌زنگی از بهترین و موفق‌ترین کمدی‌های تاریخ سینمای ایران است؛ فیلمی که ضمن نگاه و نقد اجتماعی، لحظات و شوخی‌های درجه یک و مفرحی دارد و به خوبی تماشاگر را با خود همراه می‌کند و می‌خنداند و چه حیف که کارگردان آن پریسا بخت‌آور تا اینجا دیگر فیلمی نساخته‌است. او دو سریال خوب و موفق تلویزیونی را هم در کارنامه دارد؛ من یک مستاجرم و پشت کنکوری‌ها.
۱ فیلم نقش محوری زن ۱ فیلم
کمی کارگردانی، بیشتر تهیه‌کنندگی
منیژه حکمت یکی از قدیمی‌ترین سینماگران زن سینمای ایران است. او بیشتر به‌عنوان تهیه‌کننده فعالیت می‌کند و در این زمینه فیلم‌هایی، چون شهرموش‌ها ۲ و ورود آقایان ممنوع را در کارنامه دارد، اما تا اینجا سه‌بار هم به‌عنوان کارگردان پشت دوربین قرار گرفت، ولی همچنان بهترین کارش همان اولین فیلم اوست: زندان زنان. دختر حکمت، پگاه آهنگرانی هم به‌جز بازیگری به‌عنوان کارگردان سینمای مستند فعالیت می‌کند.
۳ فیلم نقش محوری زن ۳ فیلم- ۹ جایزه /۷ جایزه داخلی/
(۱ فجر) / ۲ جایزه جهانی
ستازه بازیگری پشت دوربین
نیکی کریمی یکی از ستاره‌های سینمای ایران در دهه‌های ۷۰ و ۸۰ هرازگاهی به‌عنوان کارگردان پشت دوربین می‌رود. اولین فیلم سینمایی خود به نام یک شب را با بازی هانیه توسلی ساخت که در بخش نوعی نگاه جشنواره کن هم حضور داشت. کریمی بعد از این فیلم، آثاری ساخت که چندان موفق نبود تا فیلم آتابای که از خوب‌های جشنواره سال گذشته فیلم فجر بود.
۵ فیلم نقش محوری زن ۴ فیلم - ۸ جایزه /۲ جایزه داخلی (هر دو فجر) / ۶ جایزه خارجی
قدیمی و حرفه‌ای
آزیتا موگویی هم از قدیمی‌ترین و حرفه‌ای‌ترین سینماگران زن است که بیشتر در سینمای بدنه و تجاری در سمت‌های مختلف فعالیت کرده؛ او به عنوان کارگردان، دو فیلم تراژدی و ایده اصلی را ساخته که اولی با نقد‌های مثبتی روبه‌رو شد.
۲ فیلم نقش محوری زن ۱ فیلم
جوان موفق
آیدا پناهنده از جوان‌ترین و موفق‌ترین کارگردانان زن سینمای ایران است که فیلم‌های ناهید و اسرافیل و البته فیلم‌های کوتاهی که پیشتر ساخته، حضور‌های جشنواره‌ای موفقی در ایران و خارج از کشور داشته‌اند. تازه‌ترین فیلم او تی تی با بازی الناز شاکردوست، پارساپیروزفر و هوتن شکیباست که فیلمبرداری آن در بهار امسال به پایان رسید.
۴ فیلم نقش محوری زن ۳ فیلم
۱۸ جایزه/ ۱ جایزه داخلی و ۱۷ جایزه جهانی
شروع تحسین آمیز
منیر قیدی که سال‌ها منشی صحنه فیلم‌ها بود و سابقه همکاری با کارگردان‌هایی، چون ابراهیم حاتمی‌کیا و مجید مجیدی را داشت، در اولین گام فیلمسازی در سینما موفق ظاهر شد و فیلم دفاع‌مقدسی ویلایی‌ها به کارگردانی او با نقد‌های مثبت تماشاگران و منتقدان همراه بود. قصه دومین فیلم قیدی هم به نام دسته‌دختران که در مرحله پیش‌تولید قرار دارد، در زمان دفاع مقدس روایت می‌شود.
۲ فیلم نقش محوری زن ۲ فیلم - ۹ جایزه همگی داخلی (۳ فجر)
گزیده‌کار
مونا زندی‌حقیقی که به‌تازگی فیلم بنفشه‌آفریقایی به کارگردانی او به‌صورت آنلاین اکران شده، سابقه همکاری با کارگردان‌هایی، چون رخشان بنی‌اعتماد و کیانوش عیاری را دارد و بیشتر از این‌که در سینمای داستانی فعال باشد، فیلم‌های مستند ساخته‌است. یکی از مهم‌ترین کار‌های زندی‌حقیقی تهیه کنندگی مجموعه‌مستند آیین هم‌آوایی است که به آیین‌های عزاداری و مداحی‌های دهه‌اول محرم در ۱۰ استان کشور می‌پردازد.
خود او هم یکی از این قسمت‌ها را کارگردانی کرد. زندی حقیقی در زمینه سینمای داستانی هم تا اینجا فقط دو فیلم ساخت؛ اولی عصر جمعه که حضور‌های جشنواره‌ای موفقی در داخل و خارج از کشور داشت و یکی هم بنفشه‌آفریقایی که آن را ۱۲ سال بعد از اولین فیلم سینمایی‌اش ساخت.
۲ فیلم نقش محوری زن ۲ فیلم - ۷ جایزه /۲ جایزه داخلی (۲ فجر)
۵ جایزه جهانی
و دیگران
مرجان اشرفی‌زاده، یلدا جبلی، رقیه توکلی، نگار آذربایجانی، مریم دوستی، سلما بابایی، سهیلا گلستانی، مهشید افشارزاده، فائزه عزیزخانی، آناهید آباد، روح‌انگیز شمس، شهره لرستانی، مرضیه مشکینی و یاسمین ملک نصر، از جمله زنانی هستند که در سینمای بلند و داستانی، پشت دوربین قرارگرفتند و کارگردانی کردند.
به جز این سینماگران، کارگردان‌های زن دیگری نیز خارج از کشور مشغول فیلمسازی هستند. ستاره اسکندری هم این روز‌ها در تدارک ساخت اولین فیلم سینمایی خود به عنوان کارگردان است.
با مروری اجمالی به کارگردانان زن سینمای ایران، آنچه مهم و قابل اشاره به نظر می‌رسد، حضور پررنگ و موثرتر آنها در سینما در سالهای اخیر است که این تعدد تقریبی باعث تنوع نگاه در فیلمسازی کشور می‌شود.
از سوی دیگر هرچند فیلمسازان زن تازه نفسی به میدان آمده‌اند و نوید ساخت آثار خوبی را در آینده می‌دهند، اما از نظر نام، اعتبار، نگاه و میزان تاثیرگذاری، زنان فیلمساز فعلی در مجموع با جایگاه کارگردان‌های قدیمی‌تری، چون رخشان بنی‌اعتماد، پوران درخشنده و مرضیه برومند فاصله دارند. امیدواریم این روند رو به رشد کارگردانی زنان فیلمساز، در آینده‌ای نزدیک به تثبیت جایگاه آنها به عنوان چهره‌های تازه کارگردانی هم منجر شود.
بیشتر بخوانید
کارنامه زنان فیلمساز
اگر به نیمه‌خالی لیوان نگاه کنیم ساخت ۱۰۴ فیلم سینمایی داستانی از سوی کارگردانان زن در طول تاریخ ۱۲۰ ساله فیلمسازی در ایران (یا به عبارت بهتر همان تاریخ ۹۰ سالهای که قدمت فیلمسازی در ایران است) چندان امیدوارکننده نیست و در مقابل انبوه فیلم‌هایی که ساخته‌شده، رقم اندکی است، اما اگر نیمه پر لیوان را ببینیم و مشکلات و مصائب و فضای غالب مردانه سینمای ایران را درنظر بگیریم و افزایش تعداد کارگردان‌های زن در سالهای بعد از انقلاب و به ویژه سالهای اخیر را لحاظ کنیم و رشد و پیشرفت آنها در فیلمسازی را مدنظر قرار دهیم، همین عدد ۱۰۴ بزرگ‌تر و امیدوارکننده‌تر به نظر می‌رسد.
از میان این آثار، در ۷۷ فیلم، زنان نقش‌های اصلی و محوری را به عهده داشتند، حالا یا این محوریت یکه و به تنهایی بود و آنها بار اصلی قصه را به دوش می‌کشیدند یا همراه مردان اصلی قصه، نقشی مهم و تعیین کننده در پیشبرد داستان داشتند. در آن فیلم‌های باقیمانده هم اگرچه مردان نقش‌های اصلی و کلیدی فیلم را به عهده داشتند، اما شخصیت‌های زن هم تاثیر خود را در قصه گذاشته‌اند.
گرایش قابل انتظار کارگردانان زن به تولید فیلم‌هایی با محوریت زنان، باعث تنوع داستانی آثار سینمایی می‌شود و درعین حال احتمالا قصه‌هایی درباره زنان به دلیل شناخت و اشراف بیشتر کارگردانان زن، می‌تواند با جزئیات بهتری درباره شخصیت‌های زن همراه باشد. هرچند مردان فیلمسازی، چون داریوش مهرجویی را هم داریم که فیلم‌های موفقی با محوریت شخصیت‌های زن ساخته‌اند.
هرجایزه، نشانه و نمونه‌ای از موفقیت است و از این منظر دریافت ۲۴۲ جایزه توسط کارگردانان زن، به نوعی نشانه رشد و بالندگی زنان فیلمساز است. نکته قابل‌توجه برتری تعداد جوایز جهانی در این زمینه نسبت به جوایز داخلی است که حکایت اقبال بیشتر جشنواره‌های جهانی به فیلمسازی زنان سینمای ایران و سوژه‌های مطرح شده از سوی آنها دارد.
کارگردانان زن ایران جوایز معتبری را از جشنواره‌های خارجی دریافت کرده‌اند که مهم‌ترین آنها شیر نقره‌ای ونیز است که رخشان بنی‌اعتماد برای نوشتن فیلمنامه قصه‌ها دریافت کرد. دو جایزه هیات داوران جشنواره کن (سمیرا مخملباف برای تخته سیاه و ۵ عصر) و جایزه «آینده نویدبخش» جشنواره کن (آیدا پناهنده برای ناهید) از دیگر جوایز مهم و معتبر سینمایی جهان هستند که کارگردانان زن سینمای ایران آنها را به دست آورده‌اند.
اگرچه برخی فیلم‌هایی که کارگردانان زن می‌سازند، به فروش‌های خوبی هم در گیشه دست پیدا می‌کنند، اما کمتر پیش آمده آنها فیلم خیلی پرفروش و رکوردشکنی در گیشه بسازند. با این حال میان ۵۰ فیلم پرفروش تاریخ سینمای ایران تا اینجا سه فیلم از کارگردانان زن به چشم می‌خورد.
به‌ویژه فروش خیره‌کننده شبی که ماه کامل شد ساخته نرگس آبیار نشان داد کارگردانان زن می‌توانند طیف وسیعی از مخاطبان را به سینما بکشانند، آن هم با قصه‌ای ملتهب که معمولا مردان فیلمساز در ساخت آن تبحر دارند. شهرموش‌ها ۲ ساخته مرضیه برومند هم در زمان اکرانش رکوردشکنی کرد و تماشاگران بسیاری را به سینما کشاند.
پرکاری هم در میان کارگردانان زن شایع نیست و آنها معمولا با طمانینه و با فاصله‌ای مشخص فیلم می‌سازند. پرکارترین کارگردان زن تاریخ سینمای ایران تا این مقطع زمانی، تهمینه میلانی است که ۱۴ فیلم ساخته؛ البته میلانی بعد از سال۹۵ و ساخت ملی و راه‌های نرفته‌اش هنوز فیلمی را کارگردانی نکرده، اما باید به این نکته هم اشاره کرد که او اولین کارگردان زن است که فیلم‌اش آتش‌بس ۱ بالای یک میلیارد تومان فروش داشته است.
این‌که از میان ۱۰۴ فیلم کارگردانان زن، ۶۷ فیلم در ژانر درام یا سینمای درام اجتماعی یا ملودرام روایت می‌شود هم دور از انتظار نبود و نیست و آنها باتوجه به حساسیت‌ها و مواجهه بیشتر و موثرتر با خانواده، علاقه‌مندی بیشتری برای روایت چنین موضوعات و داستان‌هایی از خود نشان می‌دهند.
در این میان شاید عدد ۱۸ فیلم کودک و نوجوان برای کارگردانان زن رقم پایینی باشد و انتظار می‌رود آنها فعالیت بیشتری در این زمینه داشته‌باشند.
اگرچه سینمای جنگ و دفاع مقدس ظاهرا فضایی بیشتر مردانه دارد، اما قصه‌های بسیاری از زنان درگیر جنگ هنوز تبدیل به فیلم نشده‌است. همچنین چه روایت‌های زیادی از مردان جبهه و جنگ که نگاه متفاوت زنان فیلمساز را می‌طلبد. از این رو سهم ۱۱ فیلم کارگردانان زن در سینمای جنگ و دفاع مقدس گرچه قابل تجلیل است، اما کافی به نظر نمی‌رسد؛ و چه حیف که زنان کارگردانان، دست کم در سینما چندان نسبتی با کمدی و شوخی و خنده ندارند.
این‌که آنها تا اینجا فقط ۱۰ فیلم کمدی ساخته‌اند، گواه این مدعاست. تازه برخی از این کمدی‌ها با ارفاق این عنوان را کسب می‌کنند، مثل کمدی درام‌های اجتماعی رخشان بنی‌اعتماد، خارج از محدوده و زرد‌قناری. لس‌آنجلس-تهران، کمدی تینا پاکروان تنها فیلمی است که میان ۵۰ فیلم پرفروش سینمای ایران به چشم می‌خورد. امیدواریم کارگردان‌های زن سینمای ایران بیشتر بخندند و بخندانند.
مجموع فیلم‌های سینمایی داستانی زنان فیلمساز: ۱۰۴ فیلم
نقش محوری زنان: ۷۷ فیلم
تعداد جوایز: ۲۴۲ جایزه که از این تعداد ۱۱۴ جایزه مربوط به جشنواره‌های داخلی و ۱۲۸ جایزه مربوط به جشنواره‌های جهانی است. از میان جوایز داخلی ۶۱ جایزه هم دریافتی از جشنواره فیلم فجر است.
مهم‌ترین جایزه جهانی: شیر نقره‌ای جشنواره فیلم ونیز (رخشان بنی‌اعتماد/ بهترین فیلمنامه برای نگارش قصه‌ها)
پرفروش‌ترین فیلم: شبی که ماه کامل شد به کارگردانی نرگس آبیار (بیش از ۱۹میلیارد تومان که در رده نهم پرفروش‌ترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران قرار دارد.)
دومین فیلم پرفروش: شهر موش‌ها ۲ به کارگردانی مرضیه برومند که با فروش ۱۰ میلیارد تومانی در رتبه بیست و هشتم پرفروش‌ترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران قرار دارد.
سومین فیلم پرفروش: لس‌آنجلس- تهران به کارگردانی تینا پاکروان که با فروش بیش از ۷ میلیارد تومان رده سی و پنجم پرفروش‌ترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران را به خود اختصاص داده‌است.
پرکارترین کارگردان: تهمینه میلانی با ۱۴ فیلم
سهم کارگردانان زن از درام (از درام اجتماعی تا ملودرام): ۶۷ فیلم
سهم کارگردانان زن از سینمای کودک و نوجوان: ۱۸ فیلم
سهم کارگردانان زن از سینمای جنگ و دفاع مقدس: ۱۱ فیلم
سهم کارگردانان زن از سینمای کمدی: ۱۰ فیلم
منبع: روزنامه جام جم
انتهای پیام/
منبع مطلب : www.yjc.ir
مدیر محترم سایت www.yjc.ir لطفا اعلامیه سیاه بالای سایت را مطالعه کنید.
جواب کاربران در نظرات پایین سایت
مهدی : نمیدونم, کاش دوستان در نظرات جواب رو بفرستن.