تاریخچه بازیهای پرسپولیس و النصر را از سایت پست روزانه دریافت کنید.
باشگاه فوتبال پرسپولیس در آسیا
این نوشتار آمار بازیهای بین‌المللی باشگاه فوتبال پرسپولیس تهران را از سال ۱۳۴۷ تا امروز دربردارد. بازی‌هایی که با تیمهای باشگاهی خارجی یا ملی انجام شده‌است، بازی بین‌المللی به‌شمار آمده‌است.
نخستین بازی بین‌المللی باشگاه فوتبال پرسپولیس تهران، بازی دوستانه‌ای در روز ۵ تیر ۱۳۴۷ برابر تیم ارتش کره جنوبی در تهران بود. این بازی دومین بازی تاریخ پرسپولیس پس از پیوستن پرویز دهداری و بازیکنان باشگاه فوتبال شاهین به این تیم بود.
پربسامدترین دوران بازیهای بین‌المللی پرسپولیس، میان سال‌های ۱۳۵۰ و ۱۳۵۲ بود. در این سال‌ها که علی عبده باشگاه را حرفه‌ای اعلام کرده بود،[۱] تیم آماتورهای پرسپولیس در لیگ کشوری بازی می‌کرد[۲] و تیم اصلی با تیمهای خارجی بازی دوستانه انجام می‌داد. با وقوع انقلاب و جنگ ایران و عراق، وقفه‌ای چند ساله میان مسابقات بین‌المللی افتاد.
فهرست بازی‌ها[ویرایش]
پیشینه[ویرایش]
دوران جام باشگاه‌های آسیا[ویرایش]
جام باشگاه‌های آسیا ۱۹۶۹
پرسپولیس نخستین نمایندهٔ ایران در جام باشگاه‌های آسیا بود.[۱۳۵][۱۳۶] پرسپولیس با ۳ پیروزی برابر شهربانی، عقاب و پاس؛ و یک تساوی برابر تاج به جام باشگاه‌های آسیا ۱۹۶۹ راه یافت.[۱۳۷] پرسپولیس که دیر و خسته به این جام رسیده بود، بازی اول را به علت استراحت کم واگذار کرد و پس از آن هر چه تلاش کرد[۱۳۸] با دو برد، یک تساوی و یک شکست در مرحله گروهی حذف شد. پرسپولیس نتوانست به دو دوره بعدی این جام راه یابد.[۱۳۵] در حالی که در سال ۱۹۷۲ قرار بود تیم پرسپولیس به عنوان نماینده ایران بار دیگر در این رقابت‌ها شرکت کند اما ۲تیم عربی در اعتراض به حضور نماینده اسرائیل انصراف دادند و نماینده هنگ کنگ نیز بنا به مشکلاتی انصراف خود را اعلام کرد بدین ترتیب در حالی که تنها ۴تیم باقی مانده بودند این رقابت‌ها لغو شد.
کنفدراسیون فوتبال آسیا از سال ۱۹۷۲ تا ۱۹۸۵ به دلایل مشکلات سیاسی و امنیتی،[۱۳۵] و مخالفت کشورهای عربی با حضور اسرائیل در این رقابت‌ها[۱۳۸] هیچ جام باشگاهی را در سطح قاره برگزار نکرد.
جام باشگاه‌های آسیا ۸۹–۱۹۸۸
پس از دو دهه دوری، دومین حضور پرسپولیس در جام باشگاه‌ها، در پی قهرمانی در جام حذفی سال ۱۳۶۶ بود، جایی که پرسپولیس با شکست برابر محمدان بنگلادش که مربی آن ناصر حجازی بود[۱۳۵] حذف شد.
جام برندگان جام آسیا[ویرایش]
جام برندگان جام آسیا ۹۱–۱۹۹۰
پس از راه‌اندازی جام برندگان جام آسیا در سال ۱۹۹۰ (که با حضور قهرمانان جام حذفی کشورهای آسیایی برگزار می‌شد)، پرسپولیس به ۳ دوره این جام راه یافت. در اولین حضور خود در سال ۹۱–۱۹۹۰ با برد پر گل مقابل پنجاب پاکستان (مجموعا ۱۳–۲) در مرحله اول و انصراف نماینده کره جنوبی (دوو رویالز) در مرحله دوم به نیمه نهایی رسید و در مجموع دو بازی رفت و برگشت تیم الهلال عربستان را با نتیجه ۱–۰ شکست داد و راهی فینال شد. پرسپولیس در فینال حریف تیم المحرق بحرین شد. بازی رفت در روز ۱۲ مهر ۱۳۷۰ در ورزشگاه المحرق با تساوی بدون گل به پایان رسید اما در دیدار برگشت که در روز ۲۶ مهر ۱۳۷۰ در حضور بیش از ۱۰۰٬۰۰۰نفر در ورزشگاه آزادی تهران برگزار شد، تیم پرسپولیس با تک گل محمدحسن انصاری فرد به پیروزی رسید تا با هدایت علی پروین قهرمان اولین دوره جام شود.
جام برندگان جام آسیا ۹۳–۱۹۹۲
پرسپولیس در سال ۹۳–۱۹۹۲ باز هم با سرمربیگری علی پروین و با پشت سرگذاشتن تیمهای فنجا عمان (در مجموع با برد ۲–۰)، بنی یاس امارات (در مجموع با برد ۳–۲) و الاتحاد عربستان (در مجموع با برد ۲–۱) برای دومین بار فینالیست شد. بازی رفت فینال در روز ۲۷ دی ۱۳۷۱ در شهر یوکوهاما برگزار شد که در آن تیم پرسپولیس مقابل میزبانش نیسان ژاپن که قهرمان دوره قبل نیز شده بود به تساوی ۱–۱ دست یافت. تک گل پرسپولیس را در این بازی حسن شیرمحمدی به ثمر رساند. بازی برگشت اما پس از وقفه ای ۳ماهه در روز ۲۷ فروردین ۱۳۷۲ در ورزشگاه آزادی تهران برگزار شد که طی آن تیم نیسان در میان انبوه هواداران پرسپولیس با یک گل به برتری رسید و پرسپولیس با قبول شکست ۱–۲ در مجموع به نایب قهرمانی بسنده کرد.
جام برندگان جام آسیا ۹۴–۱۹۹۳
پرسپولیس در سومین و آخرین حضور خود در این جام در فصل ۹۴–۱۹۹۳ پس از پشت سر گذاشتن تیم السالمیه کویت با شکست ۲–۳ در یک چهارم نهایی مقابل تیم العربی قطر حذف شد.
در کل تیم پرسپولیس با ۱ قهرمانی و ۱ نایب قهرمانی سومین تیم پرافتخار در مجموع و پرافتخارترین تیم ایرانی جام برندگان جام آسیا است.
ادامه حضور در جام باشگاه‌های آسیا[ویرایش]
سال‌های ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱
پرسپولیس در طول این سال‌ها در ۴ دوره از جام باشگاه‌های آسیا شرکت کرد با وجود اینکه در طول این ۴ دوره همواره به نیمه نهایی رسید اما هرگز از امتیاز میزبانی در این مرحله بهره نبرد و با شکست مقابل تیمهای قدرتمند شرق آسیا موفق به صعود به فینال نشد. در فصل ۹۷–۱۹۹۶ پرسپولیس پس از پشت سر گذاشتن رقبا به نیمه نهایی رسید اما در این مرحله مغلوب تیم پوهانگ استیلرز کره‌جنوبی شد و در دیدار رده‌بندی با شکست تیم الزورا عراق به عنوان سومی رسید. در فصل ۹۸–۱۹۹۷ با شکست در نیمه نهایی (مقابل دالیان چین) و رده‌بندی (مقابل الهلال عربستان) به عنوانی بهتر از چهارمی دست پیدا نکرد. اما در فصول ۲۰۰۰–۱۹۹۹ و ۰۱–۲۰۰۰ علیرغم شکست در نیمه نهایی، در دیدارهای رده‌بندی با پیروزی بر تیم‌هایی چون سوون سامسونگ کره جنوبی و ایرتیش قزاقستان به عنوان سومی دست یافت و با کسب ۳ عنوان سومی و ۱ عنوان چهارمی به کار خود در این تورنمنت پایان داد.
لیگ قهرمانان آسیا[ویرایش]
فصل ۰۳–۲۰۰۲
در سال ۲۰۰۲، با تلفیق جام برندگان جام و جام باشگاه‌ها، لیگ قهرمانان آسیا راه‌اندازی شد. پرسپولیس که در نخستین دوره این جام شرکت کرده بود، در گروه خود دوم شد و از صعود بازماند. در آن دوره از هر گروه تنها تیم صدرنشین به‌طور مستقیم راهی مرحله نیمه نهایی شد و بازیهای هر گروه به میزبانی یک کشور برگزار می‌شد و پرسپولیس با شکست مقابل میزبان گروه خود تیم پاختاکور ازبکستان فرصت صعود را از دست داد.[۱۳۹]
پس از حذف در این دوره پرسپولیس وارد دوران بحران خود شد و ۵ فصل نتوانست هیچ جام کشوری را ببرد و از راهیابی به این جام بازماند.
فصول ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۵
در طول این سال‌ها پرسپولیس ۴بار سهمیه حضور در لیگ قهرمانان آسیا را کسب کرد. با قهرمانی در لیگ برتر ۸۷–۸۶، تیم پرسپولیس پس از ۵ سال دوری از بازیهای بین‌المللی به لیگ قهرمانان آسیا ۲۰۰۹ راه یافت و در این فصل تا مرحله یک‌هشتم نهایی پیشروی کرد اما با باخت مقابل بنیادکار ازبکستان از دور مسابقات کنار رفت. پس از یک فصل غیبت در لیگ قهرمانان آسیا ۲۰۱۱ حضور یافت اما در همان مرحله گروهی حذف شد. در سال‌های ۲۰۱۲ و ۲۰۱۵ مجدداً به مرحله یک‌هشتم نهایی رسید اما در باز هم در این مرحله به ترتیب مقابل تیمهای الاتحاد عربستان و الهلال عربستان متوقف شد.
لیگ قهرمانان آسیا ۲۰۱۷
در لیگ قهرمانان آسیا ۲۰۱۷ پرسپولیس پس از صعود از گروهی دشوار به عنوان تیم دوم، در مرحله یک‌هشتم نهایی لخویا قطر را در مجموع ۱–۰ برد و صعود کرد. سپس تیم الاهلی عربستان را در مجموع ۵–۳ برد و برای پنجمین بار به نیمه نهایی رسید ولی با قبول باخت مقابل الهلال عربستان از صعود به فینال بازماند و به کار خود در این دوره پایان داد.
لیگ قهرمانان آسیا ۲۰۱۸
در فصل ۲۰۱۸ پرسپولیس با هدایت برانکو ایوانکوویچ پس از صعود از مرحله گروهی با ۱۳امتیاز به عنوان صدرنشین در مراحل حذفی رقبای متمول و قدرتمند عربی همچون الجزیره امارات، الدحیل قطر و السد قطر را از پیش رو برداشت و به عنوان سومین تیم ایرانی در تاریخ راهی فینال لیگ قهرمانان آسیا شد. حریف پرسپولیس در فینال تیم کاشیما آنتلرز ژاپن بود. بازی رفت فینال در روز ۱۲ آبان ۱۳۹۷ در ورزشگاه کاشیما ساکر کاشیما برگزار شد و تیم کاشیما آنتلرز با دو گل پرسپولیس را شکست داد. بازی برگشت در روز ۱۹ آبان ۱۳۹۷ در ورزشگاه آزادی تهران و در حضور ۱۰۰٬۰۰۰ تماشاگر برگزار شد و با تساوی بدون گل به اتمام رسید و کاشیما در مجموع با برتری ۲–۰ قهرمان شد و پرسپولیس نیز به عنوان نایب قهرمانی لیگ قهرمانان آسیا دست یافت، فینال برگشت پرتماشاگرترین فینال تاریخ لیگ قهرمانان آسیا لقب گرفت، در این دوره همچنین تیم پرسپولیس به جایزه بازی جوانمردانه دست یافت.
لیگ قهرمانان آسیا ۲۰۱۹
پرسپولیس که به عنوان نایب‌قهرمان دوره قبل گام به این مسابقات گذاشته بود با عملکرد ضعیف خود در همان مرحله گروهی از این مسابقات حذف شد.
آمار تیمی[ویرایش]
عملکرد فصل به فصل[ویرایش]
در مجموع باشگاه پرسپولیس از ۱۷ حضور قبلی خود در بازیهای مختلف باشگاهی آسیا ۶ مدال شامل ۱ مدال طلا (در بازیهای جام در جام آسیا)، ۲ نقره (در بازیهای جام در جام آسیا و لیگ قهرمانان آسیا) و ۳ برنز (در جام باشگاه‌های آسیا) به دست آورده است.
آمار کلی رقابت‌های آسیایی[ویرایش]
آمار در برابر باشگاه‌های مختلف در رقابت‌های آسیایی[ویرایش]
در این جدول صرفاً تمام بازیهای رسمی جام باشگاه‌ها، جام برندگان جام و لیگ قهرمانان به‌شمار آمده و نتایج دیدارهای غیررسمی و دوستانه برابر باشگاه‌های آسیایی و غیر آسیایی لحاظ نگردیده‌است.
آمار در برابر کشورهای مختلف در رقابت‌های آسیایی[ویرایش]
در این جدول صرفاً تمام بازیهای رسمی جام باشگاه‌ها، جام برندگان جام و لیگ قهرمانان به‌شمار آمده و نتایج دیدارهای غیررسمی و دوستانه برابر کشورهای آسیایی و غیر آسیایی لحاظ نگردیده‌است.
دستاوردها[ویرایش]
نایب قهرمانی (۱): ۲۰۱۸
سومی (۳): ۰۱–۲۰۰۰، ۲۰۰۰–۱۹۹۹، ۹۷–۱۹۹۶
▪چهارمی (۱): ۹۸–۱۹۹۷
▪حضور در نیمه نهایی (در این دوره‌ها بازی رده‌بندی برگزار نشد) (۱): ۲۰۱۷
قهرمانی (۱): ۹۱–۱۹۹۰
نایب قهرمانی (۱): ۹۳–۱۹۹۲
آمار انفرادی[ویرایش]
برترین سرمربیان[ویرایش]
علی پروین با ۱ قهرمانی و ۱ نایب قهرمانی در جام برندگان جام آسیا پرافتخارترین سرمربی پرسپولیس در رقابت‌های آسیایی است. پس از علی پروین، برانکو ایوانکوویچ با ۱ نایب قهرمانی در لیگ قهرمانان آسیا در رده دوم قرار دارد.
برترین گلزنان[ویرایش]
فهرست اسامی گلزنان برتر تاریخ باشگاه پرسپولیس در تمام رقابت‌های باشگاهی آسیا (جام باشگاه‌ها، جام برندگان جام و لیگ قهرمانان) به شرح زیر است:
آخرین به روز رسانی: ۹ مهر ۱۳۹۹
رکوردها[ویرایش]
به روز رسانی: ۳ مهر ۱۳۹۹
رکوردهای انفرادی
برترین گلزن
بهترین گلزن پرسپولیس در ادوار رقابت‌های آسیایی فرشاد پیوس است که مجموعاً ۱۱ گل به ثمر رسانده‌است. او در دیدار رفت مقابل پنجاب پاکستان به تنهایی ۷ گل از ۹ گل تیمش را به ثمر رساند. پیوس تنها بازیکن پرسپولیس است که موفق شده در یک مسابقه آسیایی بیش از ۳ گل وارد دروازه حریف کند.
هت تریک‌ها
به جز فرشاد پیوس که موفق شده در یک بازی هفت گل به ثمر برساند، غلام وفاخواه، مجتبی محرمی، ایمون زاید و مهدی طارمی بازیکنانی هستند که در تیم پرسپولیس موفق به زدن ۳ گل در یک بازی آسیایی (هت تریک) شده‌اند. ایمون زاید تنها باریکن خارجی پرسپولیس است که موفق به هت تریک در آسیا شده‌است.
برترین گلزن خارجی
گادوین منشا بازیکن نیجریه‌ای سابق پرسپولیس (که بعد به استقلال نیز پیوسته بود) با به ثمر رساندن ۷ گل برترین گلزن خارجی این تیم در آسیا محسوب می‌شد.
رکوردهای تیمی
تنها فینالیست ایرانی در دو جام آسیایی
تیم پرسپولیس تنها باشگاه ایرانی است که موفق شده به فینال دو تورنمنت آسیایی مختلف یعنی جام برندگان جام و لیگ قهرمانان آسیا صعود کند، پرسپولیس همچنین تنها تیم ایرانی است که موفق به کسب عنوان (۱ قهرمانی و ۱ نایب قهرمانی) در جام برندگان جام آسیا شده‌است.
قاطع‌ترین بردها
بهترین برد پرسپولیس در یک بازی آسیایی برد ۹–۰ مقابل تیم پنجاب پاکستان است که قاطع‌ترین برد یک باشگاه ایرانی در این جام هم محسوب می‌شود، در فرمت لیگ قهرمانان آسیا نیز قاطع‌ترین برد پرسپولیس با نتیجه ۶–۱ برابر تیم الشباب امارات رقم خورده‌است.
بهترین عملکرد تیمهای ایرانی در لیگ قهرمانان آسیا
با توجه به اینکه تاکنون هیچ باشگاه ایرانی موفق به کسب قهرمانی در فرمت جدید لیگ قهرمانان آسیا نشده‌است و تیمهای ایرانی تنها ۳ نایب قهرمانی در این رقابت‌ها دارند ولی با این وجود پرسپولیس با یک نایب قهرمانی و یک حضور در نیمه نهایی بهترین عملکرد را از این نظر در لیگ قهرمانان آسیا به ثبت رسانده‌است. پرسپولیس همچنین تنها تیم ایرانی است که دو دوره متوالی توانسته به جمع چهار تیم پایانی لیگ قهرمانان راه یابد (در فصول ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸).
شکست ناپذیری در خانه
پرسپولیس از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۰ در ۲۱ بازی پیاپی خانگی در آسیا شکست نخورده‌است و در طول این ۲۱ بازی صاحب ۱۳ برد و ۸ تساوی شده‌است. سرخپوشان در شرایطی موفق به ثبت این آمار شده‌اند که در تمام این بازی‌ها از امتیاز حضور هواداران پرشمار خود بهره‌مند نبودند. ۴ بازی از این ۲۰ مسابقه با تیمهای عربستانی در زمین بی‌طرف برگزار شد (که البته چون پرسپولیس میزبان اسمی آن‌ها محسوب می‌شد جزء دیدارهای خانگی به‌شمار می‌روند) و در دیدار با لخویا در مرحله یک‌هشتم نهایی لیگ قهرمانان آسیا ۲۰۱۷ از حضور تماشاگر محروم بود، ضمن اینکه در سال ۲۰۲۰ نیز به علت شیوع بیماری کووید-۱۹ تمام مسابقات به صورت متمرکز در قطر برگزار شد که باعث شد تمام میزبانی های آسیایی پرسپولیس عملا در این کشور باشد.
پرسپولیس تا به حال در ۱۸ فصل از بازیهای باشگاهی در سطح قاره آسیا حضور داشته‌است. ۹ فصل در لیگ قهرمانان، ۵ فصل در جام باشگاه‌های آسیا، ۱ فصل در مسابقات باشگاهی قهرمانی آسیا و ۳ فصل در جام برندگان جام آسیا.
منبع[۱۴۱][۱۴۲][۱۴۳][۱۴۴][۱۴۵][۱۴۶][۱۴۷][۱۴۸]
درآمدزایی[ویرایش]
اگرچه باشگاه‌های فوتبال ایرانی در درآمدزایی حرفه‌ای نیستند،[۱۴۹] باشگاه پرسپولیس اعلام کرده که از بازیهای خارجی خود درآمدزایی دارد.[۱۵۰]
این باشگاه برای نخستین بار در تاریخ فوتبال ایران، در بازی سال ۱۳۸۴ با بایرن‌مونیخ از صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران حق‌پخش تلویزیونی دریافت کرد.[۱۵۱] باشگاه برای انجام این بازی ۴۰۰٫۰۰۰ دلار به بایرن پرداخت کرد و در پایان پس از درآمدها و کسر دیگر هزینه‌ها، ۵۰ میلیون تومان سود کرد.[۱۵۲] پس از آن، باشگاه در ازای دریافت ۱۵٫۰۰۰ دلار و دریافت تمامی خدمات اقامتی و رفت و برگشت به صورت رایگان با النصر امارات بازی کرد.[۱۵۳] پرسپولیس برای بازی با العین امارات در سال ۱۳۸۵ هم پول دریافت کرده بود.[۱۵۴][۱۵۵]
در دوران مدیریت رویانیان، پرسپولیس در درآمد زایی پیشرفت فراوانی داشت. در این دوران رستوران‌های زنجیره ایی، سامانه کارت هواداری، تفاهم نامه‌ها با باشکاه‌های خارجی، و قرار دادهای تبلیغاتی مختلف بسته شد که منجر به افزایش درآمد باشگاه گردید.
تماشاگران[ویرایش]
در جدول فوق ۶ بازی از پرتماشاگرترین دیدارهای پرسپولیس در لیگ قهرمانان آسیا که جزو ده دیدار پرتماشاگر تاریخ لیگ قهرمانان نیز هستند آورده شده‌است. پرسپولیس رکورددار حضور تماشاگران در لیگ قهرمانان آسیا است. رکورد ۵ بازی نخست پرتماشاگر در تاریخ لیگ قهرمانان آسیا در اختیار پرسپولیس است. تعداد تماشاگران پرسپولیس در دیدار مقابل تیمهای کاشیما آنتلرز ژاپن، الهلال عربستان، بنیادکار ازبکستان و النصر عربستان به ۱۰۰٬۰۰۰ نفر رسید. دیدار پرسپولیس برابر باشگاه النصر عربستان سعودی در تاریخ ۱۹ فروردین ۱۳۹۴ با حضور بیش از ۱۰۰هزار نفر تماشاگر رکورد تازه‌ای از نظر شمار تماشاگران از آغاز بنیادگذاری لیگ قهرمانان آسیا برجای گذاشت.[۱۵۶][۱۵۷] پرسپولیس در این دیدار رکورد پیشین خودش را که با حضور ۹۶ هزار و ۲۰۰ نفر (۹۶٫۲۰۰) که در تاریخ ۲۸ فروردین ۱۳۹۱ در دیدار با الغرافه قطر ثبت شده بود، بهبود بخشید.[۱۵۸] پیش از بازی با الغرافه هم پرسپولیس همچنان رکورددار حضور تماشاگر بود که با ۹۵٫۲۲۵ نفر تماشاگر در بازی برابر بنیادکار ازبکستان در ۶ خرداد ۱۳۸۸ ثبت شده بود که پرسپولیس در آن تاریخ رکورد باشگاه اوراوا رد دایموندز شکسته بود.[۱۵۹]
پانویس[ویرایش]
منابع[ویرایش]
پیوند به بیرون[ویرایش]
منبع مطلب : fa.wikipedia.org
مدیر محترم سایت fa.wikipedia.org لطفا اعلامیه سیاه بالای سایت را مطالعه کنید.باشگاه فوتبال پرسپولیس
مختصات: ۳۵°۴۶′۲۳٫۹۵″ شمالی ۵۱°۲۳′۳۵٫۱۵″ شرقی / ۳۵٫۷۷۳۳۱۹۴°شمالی ۵۱٫۳۹۳۰۹۷۲°شرقی / 35.7733194; 51.3930972
باشگاه فوتبال پرسپولیس باشگاه فوتبالی ایرانی است که در سال ۱۳۴۲ در شهر تهران، پایتخت ایران بنیانگذاری شده[۱۱] و از باشگاه‌های زیر مجموعه باشگاه فرهنگی ورزشی پرسپولیس است.
پرسپولیس در لیگ خلیج فارس بازی می‌کند و پس از سال ۱۳۴۷، در تمامی ادوار برگزارشده در بالاترین سطح لیگ فوتبال ایران حضور داشته‌است و تنها تیم باشگاهی فوتبال ایران است که هرگز به دسته پایین‌تر سقوط نکرده‌است.[۱۲] این باشگاه یکی از پرافتخارترین[۱۳][۱۴] و پرهوادارترین[۱۵] باشگاه فوتبال در ایران است و شهرآورد این تیم با استقلال، مهمترین بازی باشگاهی در ایران است. همچنین طبق گزارش کنفدراسیون فوتبال آسیا، پرسپولیس به‌عنوان پرهوادارترین تیم فوتبال آسیا شناخته شده‌است و پس از آن دالیان چین و الهلال عربستان در رتبه‌های بعدی قرار دارند.[۱۶][۱۷] شبکه ورزشی «ای‌اس‌پی‌ان» در سال ۲۰۱۲، نیز در گزارشی از باشگاه‌های پرهوادار آسیا، این باشگاه را بالاتر از دیگر باشگاه‌های آسیایی، پرهوادارترین باشگاه فوتبال آسیا معرفی کرد.[۱۸]
پرسپولیس از آغاز تاریخ خود، سیزده بار در بالاترین سطح لیگ فوتبال ایران به قهرمانی رسیده و از این جهت پرافتخارترین تیم است.[۱۹] شش قهرمانی در جام حذفی فوتبال ایران،[۲۰] سه قهرمانی در سوپر جام فوتبال ایران پرافتخارترین در این جام[۲۱] و یک قهرمانی در جام برندگان جام آسیا[۲۲] مهمترین قهرمانی‌های پرسپولیس هستند.[۲۳] علی دایی، مهدی مهدوی‌کیا و علی کریمی سه تن از بازیکنان پرسپولیسی هستند که تاکنون بازیکن فوتبال سال آسیا شده‌اند.[۲۴]
تاریخچه
پیش از انقلاب
باشگاه فرهنگی ورزشی پرسپولیس در دی ماه سال ۱۳۴۲ به دست علی عبدُه در اوین و جاده قدیم شمیرانات بنیانگذاری شد. باشگاه اصلاً در بولینگ و چند ورزش دیگر فعال بود (بولینگ عبده) و یک تیم فوتبال در دسته دوم تهران داشت.[۱۶][۲۸][۲۹] در آن سو، و در تاریخ ۱۸ تیر ۱۳۴۶؛ باشگاه شاهین که در دهه ۱۳۴۰ بازیکنان زیادی در تیم ملی ایران داشت و در میان مردم محبوب بود، به دستور سازمان ورزش و تفریحات ایران رسماً منحل شد.[۳۰][۳۱] با رایزنی‌های عبده با پرویز دهداری (مربی شاهین) و امیرمسعود برومند (سرپرست شاهین)، بیشتر بازیکنان باشگاه شاهین به پرسپولیس پیوستند و باعث شهرت و محبوبیت آن شدند.[۱۶][۳۱][۳۲][۳۳] دهداری مربی و برومند سرپرست پرسپولیس شدند و باشگاه توانست در مسابقات رده‌بندی دسته‌های کشور در گروه خود اول شود و به بالاترین دسته لیگ فوتبال ایران راه یابد.[۱۶] آن‌ها در مسابقات قهرمانی آسیا (مسابقاتی که میان تیمهای ایرانی برای شرکت در جام باشگاه‌های آسیا برگزار شد) نیز قهرمان شدند و به عنوان نخستین نماینده ایران به جام باشگاه‌های آسیا رفتند.[۱۶][۳۴][۳۵]
در سال ۱۳۴۸، محمود خیامی، مدیر کارخانه ایران ناسیونال که از هواداران شاهین بود تصمیم گرفت برای تبلیغ خودروی تازه تولید پیکان از بازیکنان پرسپولیس استفاده کند[۱۶] و پس از امضای پروتکل همکاری با عبده[۳۳] بازیکنان پرسپولیس به شکل دسته‌جمعی به باشگاه پیکان کوچیدند[۳۲] و با این تیم موفق به کسب مقام قهرمانی در جام جام باشگاه‌های تهران ۱۳۴۸ شدند، در حالی که پرسپولیس در جایگاه یازدهم قرار گرفت.[۳۶] یک سال بعد بازیکنان به پرسپولیس بازگشتند و تحت رهبری حسین فکری،[۳۳] پس از تاج در جای دوم جام باشگاه‌های تهران ۱۳۴۹ قرار گرفتند.[۳۷] در همین سال دست پرسپولیس از جام منطقه‌ای هم کوتاه ماند.[۳۸]
در سال ۱۳۵۰، پرسپولیس تحت مربیگری آلن راجرز در دومین دوره جام منطقه‌ای به قهرمانی رسید. یک سال بعد، عبده اعلام کرد باشگاه پرسپولیس حرفه‌ای است[۳۲][۳۳] و بازیکنانش فقط در بازیهای حرفه‌ای شرکت خواهند کرد؛ بنابراین بازیکنان به دو دسته تقسیم شدند و عده‌ای در تیم حرفه‌ای و عده‌ای در تیم آماتور عضویت یافتند.[۳۹] در آن سال مسابقات فوتبال کشوری در ایران برگزار نگردید، و پرسپولیس که در جام باشگاه‌های تهران ۱۳۵۱ با تیم آماتورهایش شرکت کرده‌بود، در میان ۱۶ تیم در جای یازدهم قرار گرفت.[۴۰] در آن دوره پرسپولیس در ورزشگاه اختصاصی خود موسوم به ورزشگاه آپادانا[۴۱] تمرین می‌کرد و عبده برای فعال نگه‌داشتن تیم اصلی، باشگاه‌های صاحب‌نامی همچون سائوپائولو و چلسی را برای بازی دوستانه به تهران آورد.[۳۹] اما در سال ۱۳۵۲ به دلیل عدم وجود زیرساخت‌های فوتبال حرفه‌ای در ایران[۱۶] و اعتراض خسروانی به آتابای، رئیس وقت فدراسیون فوتبال ایران[۳۹] و از آنجا که ورزشگاه آپادانا که مالک پرسپولیس (عبده) برای برگزاری مسابقات رسمی باشگاه پرسپولیس خریداری کرده بود از طرف باشگاه‌های دیگر مورد پذیرش قرار نگرفت، مجوز فعالیت حرفه‌ای پرسپولیس منحل شد و عبده این ورزشگاه را به باشگاه راه‌آهن فروخت.[۳۲][۳۳][۴۱]
جام تخت جمشید در سال ۱۳۵۲ بازگشایی شد. در ۵ دوره‌ای که از این جام برگزار شد، پرسپولیس همواره از بهترین تیم‌ها بود و به ۲ قهرمانی (۱۳۵۲ و ۱۳۵۴) و ۳ نایب‌قهرمانی (۱۳۵۳، ۱۳۵۵ و ۱۳۵۶) رسید.[۱۶][۳۳][۴۲] جام تخت جمشید ۱۳۵۷ نیز در حال انجام بود که با روی دادن انقلاب نیمه‌کاره ماند. پرسپولیس در این جام با یک امتیاز کمتر از شهباز، دوم بود.[۴۳] پرسپولیس تا پایان جام تخت جمشید پرافتخارترین باشگاه فوتبال ایران بود.[۱۶]
پس از انقلاب
پس از انقلاب، باشگاه تحت تأثیر آن قرار گرفت و لیگ کشوری فوتبال ایران منحل شد.[۲۷] بسیاری از بازیکنان تیم عوض شدند،[۱۶][۴۴] اما توانستند در جام شهید اسپندی (۱۳۵۸) قهرمان شوند.[۳۳] با آغاز جنگ ایران و عراق و دهه ۱۳۶۰، لیگ فوتبال سراسری ایران همچنان تعطیل بود (تا سال ۱۳۶۸ که جام قدس برگزار گردید) و پرسپولیس تنها در لیگ فوتبال استان تهران شرکت می‌کرد.[۳۲] این باشگاه در ۱۰ دوره برگزاری این جام در دهه ۶۰، به ۶ قهرمانی و ۳ نایب‌قهرمانی دست یافت.[۳۳][۴۵] در سال ۱۳۶۶، پرسپولیس در کنار قهرمانی در جام حذفی تهران و جام باشگاه‌های تهران، موفق به کسب اولین قهرمانی خود در جام حذفی ایران هم شد تا در یک سال ۳ جام بگیرد.[۳۳]
دهه ۱۳۷۰، برای باشگاه موفقیت‌آمیز بود و با یک قهرمانی در جام برندگان جام آسیا[۴۶] آغاز شد. پرسپولیس در ۱۰ دوره جام آزادگان شرکت کرد و به ۴ قهرمانی و ۳ نایب‌قهرمانی دست‌یافت.[۳۳][۴۷] این باشگاه در این سال‌ها از پایه‌های اصلی تیم ملی فوتبال ایران بود،[۴۸] تا جایی که در جام جهانی ۱۹۹۸ فرانسه ۹ نفر از ۲۲ بازیکن ایران در آن زمان عضو این تیم بودند.[۴۹] پرسپولیس در این دهه به ۲ قهرمانی جام حذفی و ۳ بار سومی جام باشگاه‌های آسیا نیز دست یافت.[۳۳][۳۴]
با آغاز دهه ۱۳۸۰، لیگ برتر فوتبال ایران راه‌اندازی شد و پرسپولیس در نخستین دوره آن قهرمان شد.[۵۰][۵۱] فصل بعد، پرسپولیس از نخستین دوره لیگ قهرمانان آسیا حذف شد[۵۲] و در لیگ نتایج خوبی نگرفت. این سال‌ها آغاز دورانی بود که سالنامه رسمی باشگاه آن را «دوران جدال با بحران» نامیده‌است، تا جایی که پرسپولیس حتی مقام ۹ام لیگ را هم تجربه کرد.[۳۳] دو فصل بعد، پرسپولیس پس از ۶ سال دوری از جام در جام خلیج فارس ۸۷–۱۳۸۶ به قهرمانی رسید[۵۳] و این دهه را با دو قهرمانی متوالی در جام حذفی (۸۹–۱۳۸۸ و ۹۰–۱۳۸۹) به پایان برد.[۵۴]
نام، نشان‌واره و رنگ
پرسپولیس یک واژهٔ یونانی به معنای شهر پارسی است که از دو واژهٔ «پرسه» (به یونانی: Πέρσης) به معنای پارسی و «پولیس» (به یونانی: Πόλις) به معنای شهر تشکیل شده‌است. یونانیان باستان به پارسه یا تخت جمشید، پایتخت دودمان هخامنشیان، پرسپولیس می‌گفتند.[۵۵]
پس از انقلاب و در سال ۱۳۶۰، سازمان تربیت بدنی نام بولینگ عبده را به مجموعه ورزشی شهید چمران تغییر داد و قرار شد پرسپولیس از سال ۱۳۶۱، با نام دیگری فعالیت کند.[۵۶] بازیکنان در اعتراض به این تصمیم، در بازی با هما در جام باشگاه‌های تهران حاضر نشدند و قهرمانی این مسابقات را از دست دادند.[۴۴][۵۶]
در دی ۱۳۶۵، پرسپولیس تحت پوشش بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی قرار گرفت. بنیاد مستضعفان تصمیم گرفت نام تیم را به «آزادی» تغییر دهد. بازیکنان با این تغییر نام موافق نبودند.[۵۶] در ۲۷ بهمن ۱۳۶۵، نام باشگاه رسماً به «پیروزی» تغییر یافت. اداره کل تربیت بدنی استان تهران در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که «این تغییر نام به پیشنهاد بازیکنان صورت گرفته‌است.»[۵۷] با این وجود، رسانه‌ها و مردم ایران بیشتر نام پرسپولیس را به کار می‌بردند.[۵۶]
مدت‌ها بر سر قانونی بودن استفاده از نام پرسپولیس یا پیروزی بحث‌هایی بر سر زبان‌ها بود تا اینکه سرانجام در ۲۲ فروردین ۱۳۹۱، محمد رویانیان، مدیرعامل وقت باشگاه پرسپولیس، از رأی قطعی دادگاه برای بازگشت برند پرسپولیس خبر داد. از این رو برای همیشه نام پیروزی از داخل پرانتز جلوی نام پرسپولیس برداشته شد.[۵۸]
در آگهی ثبت نشان‌واره‌ای که شرکت فرهنگی ورزشی پرسپولیس در سال ۱۳۷۰ به ثبت رسانده، این توضیح آمده‌است: «کلمه پرسپولیس و علامت فانتزی. تصویر جامی که از دو طرف با دو سر اسب هخامنشی تلاقی دارد.»[۵۹]
در آگهی ثبت نشان‌واره‌ای که شرکت فرهنگی ورزشی پرسپولیس در سال ۱۳۹۶ به ثبت رسانده، این توضیح آمده‌است: «تصویر یک سپر و یک تندیس، تصویر دو سر شیر و یک سکو که سه حلقه به هم پیوسته بر روی آن است در میان آن که یک جام بر روی آن قرار دارد همگی در داخل یک شکل هندسی و یک ستاره در بالای سپر و در قسمت پایین آن کلمات باشگاه فرهنگی ورزشی پرسپولیس به فارسی و حروف و کلمات و عدد FC PERSEPOLIS Since 1967 به لاتین به رنگ‌های قرمز، مشکی و سفید.»[۶۰]
رنگ قرمز یکی از مهمترین نمادهای باشگاه فوتبال پرسپولیس به‌شمار می‌آید. به جز فصل ۸۶–۱۳۸۵ و چند بازی لیگ قهرمانان آسیا ۲۰۰۹ که بازیکنان پرسپولیس لباس‌های راه‌راه سفید و قرمز پوشیدند،[۶۱][۶۲] از آغاز همواره رنگ اصلی پیراهن پرسپولیس قرمز بوده‌است. از این رو آنان را «ارتش سرخ»[۱] و «سرخپوشان»[۲] می‌نامند.
نشان‌واره
تیم فوتبال پرسپولیس پس از قهرمانی در فصل ۹۶–۱۳۹۵ جام خلیج فارس به درخواست هواداران و به سبک معتبرترین باشگاه‌های اروپایی، ۱ ستاره به پاس ۱۰ قهرمانی لیگ فوتبال ایران، بالای نشان‌واره باشگاه درج گردید.[۶۳]
در فرهنگ عامه و رسانه‌ها
پرسپولیس به عنوان یک باشگاه فوتبال، کاملاً در میان مردم ایران شناخته‌شده‌است.[۱۶] عادل فردوسی‌پور در مجله ورلدساکر در این باره می‌نویسد: «نخستین پرسشی که هواداران فوتبال در ایران از یکدیگر می‌پرسند این است که قرمز هستی یا آبی؟»[۱۱] رسانه‌های ایران به شدت اخبار این باشگاه را پوشش می‌دهند و «حاشیه» های زیادی پیرامون افراد حاضر در باشگاه‌است.[۶۴] افکار عمومی ایران امروز نیز همانند دیگر جوامع،[۶۴][۶۵] تحت تأثیر این رسانه‌های ورزشی قرار دارند.[۶۶][۶۷] در چند سال اخیر بیش از ۵۰ وبگاه در فضای اینترنت با نام پرسپولیس وجود داشته‌است. برخی از این وبگاه‌های هواداری و خبری، خود را «سایت کانون هواداران پرسپولیس» یا «سایتی رسمی» معرفی می‌کنند. دسته‌ای از این وبگاه‌ها که خط مشی حمایتی یا مخالفتی با گروه یا اشخاص خاصی دارند، منتسب به لیدرها و افراد نزدیک به اشخاص مرتبط با باشگاه دانسته می‌شوند.[۶۸]
در پی پوشش گسترده اخبار باشگاه و شعارهای خاص روی سکوهای ورزشگاه،[۶۹] در سال‌های اخیر امنیت شغلی مدیران عامل و مربیان این باشگاه همواره در خطر قرار داشته‌است.[۶۴] جان دیوردن، نویسنده وبگاه گل در گزارشی با نام «تردید آسیا: آیا مربیگری پرسپولیس بزرگترین و دشوارترین کار در فوتبال آسیا است؟»، جو رسانه‌ها را «جانوری ترسناک» و مربیگری این تیم را «شغلی پرفشار» توصیف می‌کند.[۶۴]
در فصل ۸۷–۱۳۸۶ که به قهرمانی پرسپولیس در جام خلیج فارس منتهی شد، فیلم مستندی با نام مردان پرسپولیس دربارهٔ این باشگاه ساخته‌شد. قرار بود قسمت دوم این فیلم در سال بعد ساخته شود که با مخالفت داریوش مصطفوی، مدیرعامل آن زمان پرسپولیس این فیلم ساخته‌نشد.[۷۰] سانسور و کیفیت پائین ساخت این فیلم با انتقادهایی همراه بود.[۷۱]
همچنین در دهه‌های ۱۳۴۰، (عزیز اصلی) ۱۳۵۰ (محراب شاهرخی) و ۱۳۷۰ (احمدرضا عابدزاده، علی پروین، حمید استیلی و افشین پیروانی) نیز شماری از بازیکنان این باشگاه در فیلم‌های سینمای ایران به بازیگری پرداختند.[۷۲]
در سال ۱۳۸۸، پرسپولیس به عنوان نخستین باشگاه ایرانی ساخت سرود رسمی‌اش را با همکاری داریوش خواجه‌نوری، خواننده و گیتاریست ایرانی آغاز کرد.[۷۳] این ترانه «آهنگ سرخ» نام دارد و بازیکنان سابق باشگاه آن را خوانده‌اند.[۷۴] پیش از این نیز خوانندگانی مانند فرزین برای پرسپولیس خوانده‌بودند.[۷۳] قاسم افشار نیز در دهه ۷۰ آلبومی با نام «قرمزته» منتشر کرده‌بود.[۷۵]
شبکه‌های اجتماعی
پرسپولیس پرهوادارترین باشگاه فوتبال ایرانی در شبکه‌های اجتماعی نیز است.[۷۶] در ۱ بهمن ۱۳۹۶ اکانت اینستاگرام باشگاه رسمی شد و پرسپولیس نخستین باشگاه ایرانی با اکانت رسمی در شبکه‌های اجتماعی است.[۷۷]
پرسپولیس و سیاست
در دوران پهلوی
پیش از شکل‌گیری پرسپولیس، خاستگاه آن یعنی شاهین درگیر جریانات سیاسی شده‌بود و سیاست میراث پرسپولیس از شاهین بود.[۳۱] مردم کوچه و خیابان، شاهین را مرکز جریان ضدشاهنشاهی می‌دانستند[۳۱] و اکثر هواداران شاهین از مخالفان شاه بودند.[۷۸] جریانات سیاسی و نفوذ پرویز خسروانی باعث انحلال شاهین شد.[۲۷][۳۱]
پس از انحلال شاهین، هوادارانش به جهت حضور بازیکنان شاهین در پرسپولیس، از سال ۱۳۴۷ به این تیم گرویدند و تا سال ۱۳۵۷، سکوهای پرسپولیس، کمابیش جایگاه مخالفان شاه محسوب می‌شد.[۳۱] تاج که نماد حکومت شاهنشاهی محسوب می‌شد[۳۱] نیز در تقابل و رقابت با این پرسپولیس قرار گرفت.[۲۷]
به جز علی عبده، ارتشبد محمد خاتم (فرمانده نیروی هوایی شاهنشاهی ایران) و فاطمه پهلوی، عضوی از خانواده سلطنتی ایران نیز به پرسپولیس نزدیک بودند و کماکان رابطه خوبی با پرویز خسروانی نداشتند.[۳۱] بنابراین پرسپولیس جایگاه مناسبی برای مخالفان بود چرا که مانند شاهین «ظاهر مخالف» نداشت.[۳۱] عبده نزد خانواده شاه محبوبیت داشت، چنانچه افتتاح طبقه دوم بولینگ عبده توسط محمدرضا و فرح پهلوی انجام شد؛ اما پس از سال ۱۳۵۴ و درگذشت خاتم، روابط عبده با فاطمه پهلوی و دربار رو به تیرگی گرایید.[۳۱]
در دوران جمهوری اسلامی
پس از انقلاب، پرسپولیس به مانند تاج، در دست انقلابیون قرار گرفت، ملی شد و تغییر نام داد؛[۲۷] و سپس تحت نظر بنیاد مستضعفان قرار گرفت.[۳۱] به نوشته هوشنگ شهابی در دانشنامه ایرانیکا، حکومت جدید پس از انقلاب دل خوشی از فوتبال نداشت و مخالفان شاه معتقد بودند که او برای دور نگه‌داشتن جوانان از سیاست، تب فوتبال را در جامعه رواج می‌داده‌است.[۲۷] در دهه ۶۰ تقابل فوتبال و سیاست بارها منجر به تحریک تماشاگران و سکوهای پرسپولیس شد[۲۷][۳۱] و این مهر تأییدی بود بر دیدگاه حکومت که تب فوتبال بر ضدانقلاب است.[۲۷] در این دهه محمد دادکان و محمدحسن انصاری‌فرد از جمله بازیکنان پرسپولیس بودند که در دوران بازیگری خود وارد جریانات سیاسی شدند.[۳۱] پس از کشته‌شدن مصطفی چمران در سال ۱۳۶۰ و چند تغییر نام در اماکن تهران سازمان تربیت بدنی نیز در اقدامی نام باشگاه را به شهید چمران تغییر داد. مصطفی داوودی رئیس وقت سازمان تربیت بدنی در نامه‌ای به دفتر سید روح‌الله خمینی این تغییر نام را اعلام کرد و البته قرار بود تیم فوتبال پرسپولیس از سال بعد یعنی ۱۳۶۱ نام خود را تغییر دهد. پرسپولیسی‌ها که از اقدامات سازمان شاکی بودند در دیدار هفته سوم خود مقابل هما در باشگاه‌های تهران حاضر نشدند و بدین ترتیب بازنده شدند. هما با این ۲ امتیاز در نهایت قهرمان شد و پرسپولیسی‌ها یک قهرمانی را به خاطر تغییر نام باشگاه از دست دادند. نهایتاً نام تیم فوتبال تغییر نکرد و دوباره به پرسپولیس بازگشت. در روز سه شنبه ۱۷ مهرماه ۱۳۶۳ قرار بود بازی بین دو تیم پرسپولیس و پاس در جام باشگاه‌های تهران انجام شود. بازی در ورزشگاه شهید شیرودی انجام می‌شد. به دلیل ازدحام تماشاگران دیدار آغاز نشد. بلندگوی ورزشگاه اعلام کرد بازی بدون بلیت فروشی در جمعه پیش رو در ورزشگاه آزادی برگزار خواهد شد. تماشاگران علیه رئیس هیئت فوتبال تهران، محمد جانفدا شعار دادند. شعارهایی که رنگ و بوی سیاسی گرفت. سنگ پراکنی آغاز شد. تورهای سیمی اطراف میدان پاره شدند و تماشاگران به داخل زمین هجوم آوردند، تیرهای دروازه را از جا درآورده و تور دروازه‌ها و تشک‌های پرش ارتفاع را به آتش کشیدند. به رختکن‌ها حمله کرده و شیشه‌ها را شکستند. با بیرون آمدن تماشاگران از ورزشگاه شیرودی ترافیک سنگینی در خیابان‌های اطراف ورزشگاه ایجاد شد که تا ساعت‌ها ادامه یافت. نیروی انتظامی مداخله و افراد زیادی را دستگیر کرد. روابط عمومی سازمان تربیت بدنی پس از این اتفاق با انتشار اعلامیه‌ای مسابقات دسته اول باشگاه‌های تهران را تعطیل اعلام کرد. محمد جان فدا در دادسرا حاضر شد و با قرار وثیقه آزاد شد. پس از این اتفاق دیگر هیچ‌گاه بازیهای پرسپولیس در ورزشگاه شیرودی برگزار نشد.[۷۹] در دی ماه ۱۳۶۵ تیم پرسپولیس تحت پوشش بنیاد مستضعفان قرار گرفت و اولین مدیر منصوب بنیاد در این باشگاه اقدام به تغییر نام باشگاه کرد. آزادی نامی بود که